Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Mehnatga qiziqishning o’ziga xosligi
tovar ishlab chiqarishi bilan 
bog’liqbo’lgan “o’ziga” va “o’zgalarga” yo’naltirilganligidadir. Mehnat 
natijasi tovarga aylanib, iste’mol qiymati sifatida xodim ehtiyojini emas, 
balki boshqa odamlar ehtiyojini qondiradi. Tovar xodim ehtiyojini 
o’zining qiymati orqali qondiradi.
Bozor iqtisodiyoti raqobat mexanizmi orqali “o’ziga” va “o’zgalarga” 
qiziqishini uyg’unlashtiradi. Rejali iqtisodiyot esa ma’muriy-buyruqbozlik 
tizimi sharoitlarida ushbu qiziqishni nomuvofiqlashtirishga olib keladi. 
Chunki bu tizimda xodim o’z mehnatiga jamiyatga berganiga qaraganda 
ancha kam haq olardi. Buning oqibati ish sifatining yomonlashishi, ishlab 
chiqarilayotgan mahsulot iste’mol xususiyatlarining pasayishida namoyon 
bo’lardi.
Xodim jamiyatga berayotgani bilan mehnatiga yarasha o’ziga 
olayotgani o’rtasidagi tafovut qanchalik katta bo’lsa uning uchun 
mehnatga qiziqish odamlar, umuman jamiyat oldidagi burchi, mehnati 
bilan insonlarga foyda keltirish kabi omillar ahamiyatini shunchalik 
yo’qotib boradi.
Xodimlarning
“kasbiy malakasini yo’qotishi” 
mehnatga qiziqish 
ahamiyatini pasayishi oqibatidir. Uning uchun kasb malakasini oshirish 
o’z dolzarbligini yo’qotadi. Chunki u ishlab chiqarayotgan mahsulot 
iste’mol hususiyatlarini yaxshilash o’z ehtiyojini qondirish bilan bog’liq 
emasligi sababli shaxsiy manfaatdorligiga ta’sir ko’rsatmaydi.
Mehnatga qiziqish (motiv)ning quyidagi asosiy turlari farqlanadi:
1.
Guruhda (jamoada) bo’lish motivi.
Ushbu qiziqish ayniqsa 
personalni boshqarishning sharqiy (yaponcha) usuliga xos: guruhiy axloq, 
shaxsiy musobaqa mavjud emasligi, korporativ madaniyat va hokazolar. 
Ko’pgina sotsiologlar fikricha,
ahil jamoada mehnat qilish, xodimni 
ishga qiziqtirishning eng jozibali turi hisoblanadi.
2.