Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

4.6-rasm. Personalga ehtiyojni rejalashtirish 

---

—
umumiy ehgiyoj
— rejalashtirilgan ish hajmini bajarish uchun 
tashkilotga zarur bo’lgan xodimlar umumiy soni (personalga brutto-
ehtiyoj);
—
 qo’shimcha ehtiyoj 
— korxona joriy ehtiyojlaridan kelib chiqqan 
holda, rejalashtirilayotgan davrda mavjud ishchi kuchi soniga zarur 
qo’shimcha xodimlar (personalga netto-ehtiyoj).
Personalga qo’shimcha ehtiyojning miqdor (qo’shimcha ehtiyojning 
soni) va sifat (qo’shimcha ehtiyojning malaka tarkibi) ko’rsatkichlari 
mavjud.
Personalga brutto-ehtiyojni tashkilot shtatlar jadvali, oldinda turgan 
vazifalar tahlili (ish vaqti sarfi tahlili) va quyidagi statistika uslubi 
formulasi bilan aniqlash mumkin:
Agar brutto-ehtiyojning miqdoriy ko’rsatkichidan personalning 
amaldagi mavjud soni ayirilsa va undagi bo’lajak o’zgarishlar (masalan, 
pensiyaga chiqish, boshqa ishga o’tkazish, ishdan bo’shatish) hisobga 
olinsa personalga netto-ehtiyoj ma’lum bo’ladi. Ushbu ko’rsatkich 
ijobiy bo’lsa personalni ishga yollashda muammolar yuzaga chiqadi, 
salbiy bo’lsa personalning ehtiyojga moslashishi anglanadi.
Personalga ehtiyojni rejalashtirishda ishchi kuchi taqchilligi yuzaga 
chiqsa uni qisqa muddatga — har bir xodim ish vaqtini oshirish 
(masalan, ish vaqtiga qo’shimcha vaqtda, dam olish kunlari ishlash), 
uzoq muddatli — yangi xodimlarni ishga qabul qilish hisobiga hal etish 
mumkin.
Aksincha, personal soni ortiqcha bo’lsa, buni ish vaqtidan ortiqcha 
ishlashni bekor qilish, to’la ish kunidan to’la bo’lmagan ish kuniga 
o’tish, ish haqi olmasdan ta’tilga ruxsat berish va shu kabilar orqali 
bartaraf etiladi.
Ishlab chiqish uchun zarur bo’lgan ishchilar soni quyidagi umumiy 
formula orqali aniqlanadi:
S