Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

2.Xodimlar talablarini tayyorlash va taqdim etish.
Ish beruvchi 
bilan jamoa shartnomasi tuzish zarurligi haqida qaror qabul qilish 
huquqiga kasaba uyushmasi o’z vakilligi orqali, xodimlar tomonidan 
vakolat berilgan boshqa vakillik yoki bevosita mehnat jamoasining 
umumiy yig’ilishi (konferentsiyasi) ega. Buning uchun xodimlar
vakolat bergan organ ish beruvchiga tegishli yozma xabar yo’llaydi. Bu 
yozma xabarni olgan ish beruvchi yoki u vakolat bergan organ etti kun 
ichida munozaralarga kirishishi shart. Xodimlar va ish beruvchi o’rtasida 
avvalgi jamoa shartnomasi amal qilayotgan bo’lsa, yozma xabar jamoa 
shartnomasi amal qilish muddati tugashiga qadar uch oy muddatda yoki bu 
hujjatlar belgilab qo’yilgan muddatda yuborilishi kerak.
Jamoa shartnomasiga aloqador personal mazkur hujjat loyihasini 
tayyorlash va muhokama qilishda qatnashishi kerak. Ushbu loyihani 
tayyorlashda, avvalgi jamoa shartnomasining ham ijobiy, ham salbiy 
tomonlari chuqur tahlil etib chiqilishi maqsadga muvofiqdir. Shuningdek, 
o’tgan davr mobaynida korxonada ro’y bergan o’zgarishlarni hisobga olish 
ham kerak bo’ladi. Ana shular hamda mehnat jamoasi bildirgan fikr-
mulohazalar, jamoa shartnomasi loyihasida o’z aksini topishi kerak. Bu 
xodimlar talablari hisoblanadi.
Jamoa shartnomasi loyihasida shuningdek, yangi texnologiyalarni 
joriy etish va bunga ajratiladigan mablag’ hajmi, ishlab chiqarish 
rentabelligi darajasi, xodimlarning qisqartirilishi va siljitilishi, olingan 
foydani taqsimlash kabi muhim masalalar ham o’rin olishi zarur.
Xodimlar talablari shakllantirib bo’lingandan so’ng amaldagi 
qonunchilikda belgilab qo’yilgan huquqiy muzokaralar o’tkazish 
boshlanadi.
3. Muzokaralar olib borish tartibi.
Muzokaralar olib borish va 
jamoa shartnomasi, kelishuvining loyihasini tayyorlash uchun taraflar teng 
huquqlilik asosida tegishli vakolatlarga ega bo’lgan vakillardan iborat 
komissiya tuzadilar.
Komissiya tarkibiga ish beruvchi, ish beruvchilar birlashmasi 
(ularning vakillari) bilan kasaba uyushmalari yoki xodimlarning boshqa 
vakillik organlari kiradi. Agar xodimlar tomonidan bir vaqtning o’zida 
xodimlarning bir nechta vakillik organi qatna-shayotgan bo’lsa, ular 
muzokaralar olib borish, jamoa shartnomasi yoki kelishuvining yagona 
loyihasini ishlab chiqish va bunday shartnoma yoki kelishuvni tuzish 
uchun birlashgan vakillik organini tashkil etadilar. Zarur hollarda, 
513

---

muzokaralarda ijro etuvchi hokimiyat organlari ishtirok etadilar. Ish 
beruvchilar kasaba uyushmalari yoki xodimlarning boshqa vakillik 
organlari ko’rib chiqish uchun taklif etgan mehnatga oid va ijtimoiy-
iqtisodiy masalalar yuzasidan muzokaralar olib borishga majburdirlar.
Komissiyaning tarkibi, muzokaralarning muddati, o’tkaziladigan joyi 
va kun tartibi taraflar qarori bilan belgilanadi. Muzokaralarda ishtirok 
etayotgan taraflarga jamoa shartnomasi, kelishuvining mazmunini tashkil 
etuvchi, masalalarni tanlash va muhokama qilishda to’la erkinlik beriladi.
Ish beruvchilar va ularning birlashmalari kasaba uyushmalariga, 
xodimlarning boshqa vakillik organlariga muzokaralar uchun o’zlaridagi 
zarur ma’lumotlarni berishlari shart. Muzokaralarning qatnashchilari, 
muzokara olib borish bilan bog’liq bo’lgan boshqa shaxslar, basharti 
o’zlari olgan ma’lumotlar davlat yoki tijorat siri bo’lsa, ularni oshkor 
qilmasliklari kerak. Bu ma’lumotlarni oshkor qilgan shaxslar qonun 
hujjatlarida belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar.
Agar muzokaralar jarayonida taraflar o’zlariga bog’liq bo’lmagan 
sabablarga ko’ra murosaga kela olmagan bo’lsalar, bu hakda bayonnoma 
tuzilib, unga taraflarning bu muammolarni bartaraf etish uchun zarur 
choralar haqidagi tugal ravishda bayon etilgan, shuningdek muzokaralarni 
qayta tiklash muddatiga doir takliflari kiritiladi.
Jamoa shartnomasining loyihasi korxonaning bo’linmalarida xodimlar 
tomonidan muhokama qilinadi, bildirilgan fikr va takliflar hisobga olinib, 
takomiliga etkaziladi.
Ishlab takomilga etkazilgan loyiha mehnat jamoasining umumiy 
yig’ilishi (konferentsiyasi)da muhokamasiga qo’yiladi.
Mehnat jamoasining yig’ilishi, basharti unda xodimlarning yarmidan 
ko’prog’i, mehnat jamoasi konferentsiyasi esa basharti delegatlarning 
kamida uchdan ikki qismi ishtirok etgan bo’lsa vakolatli hisoblanadi.
Jamoa shartnomasi, basharti uni umumiy yig’ilish (konferentsiyada)da 
ishtirok etayotganlarning ellik foizdan ko’prog’i yoqlab ovoz bergan 
bo’lsa ma’qullangan hisoblanadi.
Agar jamoa shartnomasining loyihasi ma’qullanmasa, taraflarning 
vakillari uni umumiy yig’ilish (konferentsiya)da bildirilgan taklif-
istaklarni e’tiborga olgan holda ishlab takomiliga etkazadilar hamda o’n 
besh kun ichida umumiy yig’ilish (konferentsiya) muhokamasiga qayta 
taqdim etadilar.
Umumiy yig’ilish (konferentsiya)da ma’qullanganidan keyin 
taraflarning vakillari jamoa shartnomasini uch kun ichida imzolaydilar.
Jamoa shartnomasi imzolangan vaqtdan e’tiboran yoki jamoa 
514

---

shartnomasida ko’rsatilgan kundan boshlab kuchga kiradi hamda taraflar 
belgilagan muddat davomida amal qiladi.
Belgilangan muddat tugagach, mavjud jamoa shartnomasi taraflar 
yangi shartnoma tuzguncha yoki amaldagi shartnomani o’zgartirguncha 
(to’ldirguncha) amalda bo’ladi.
Jamoa shartnomasi ish beruvchiga va mazkur korxonaningbarcha 
xodimlariga, shu jumladan jamoa shartnomasi kuchga kirganidan keyin 
ishga qabul qilingan shaxslarga ham tatbiq etiladi.
Jamoa shartnomasida nazarda tutilgan majburiyatlarning bajarilishini 
taraflarning vakillari, mehnatjamoasi, shuningdek, O’zbekiston 
Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish 
vazirliginingtegishli organlari tekshirib boradilar.
Jamoa shartnomasini imzolagan shaxslar har yili yoki shartnomaning 
o’zida maxsus ko’rsatilgan muddatlarda majburiyatlarning bajarilishi 
haqida mehnatjamoasiningumumiy majlisida (konferentsiyasi)da hisobot 
berib turadilar.
Tekshirish olib borish vaqtida taraflar o’zlaridagi zarur bo’lgan barcha 
ma’lumotlarni taqdim etishlari shart.
Jamoa shartnomalari va kelishuvlari to’g’risidagi qonun hujjatlarini 
buzgan taqdirlarida ish beruvchining manfaatlarini ifoda etuvchilar 
quyidagilar uchun javobgar bo’ladilar:
1) jamoa shartnomasi, kelishuvini tuzish, o’zgartirish yoki to’ldirish 
yuzasidan olib borilayotgan muzokaralarda qatnashishdan bo’yin 
tovlaganlik yoki ularni ishlab chiqish va tuzish muddatini buzganlik yoxud 
taraflar belgilagan muddatda tegishli komissiyaning ishini 
ta’minlamaganlik uchun;
2) muzokaralar olib borish va jamoa shartnomasi, kelishuviga rioya 
etilishi ustidan tekshirish olib borish uchun kerakli axborot taqdim 
etmaganligi uchun;
3) jamoa shartnomasi, kelishuvi majburiyatlarini buzganlik va 
bajarmaganlik uchun. Kasaba uyushmasi, xodimlarning boshqa vakillik 
organi talabiga ko’ra mulkdor yoki u vakil qilgan shaxs jamoa shartnomasi 
majburiyatlari buzilishida yoki bajarilmasligida aybdor bo’lgan rahbarga 
nisbatan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan choralarni ko’rishi shart.