Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

Shayboniylar sulolasi hukm-  .  .  , 
, 
. 
.
ronligining barham  topishi  tmsh  >'°  llda  shaybomy  sultonlammg
markaziy  hokimiyatni  kuchsizlan- 
tirishga  urinishlariga  qarshi  tinimsiz  va  shafqatsiz  kurash  olib 
bordi.  Bu  maqsad  yo‘lida  qarindoshlariga  ham  shafqat  qilmadi. 
Abdullaxon  II garchand  davlatni  markazlashtira  olgan bo‘lsa-da, 
davlatdagi  ichki nizolarga barham bera  olmagan edi.
Abdullaxon  II  1598-yilda  vafot  etgach,  taxtni  uning  o‘g‘li 
Abdulmo‘min  egalladi.  Biroq  o‘sha  yilning  o‘zidayoq  Abdul- 
mo‘min  fitnachilar  tomonidan  o‘ldirlldi.  Undan  qolgan  ikki 
yashar  o‘g‘ilning  xonlik  huquqini  hech  kirn  tan  olmadi.  Taxt 
uchun  kurash  boshlandi.
Buxoroning  bir  guruh  amirlari  shayboniylardan  Ibodulla 
Sultonning  o‘g‘li  Abdulaminni  taxtga  o‘tqazishga  urindilar. 
Shayboniylaming  boshqa  guruhi  esa  Abdullaxon  II  ning  ama- 
kivachchasi — Balx hokimi  Pirmuhammadni  taxtga  o‘tqazdilar.
Ichki  nizolar  tufayli  Buxoro  xonligida  sodir  bo‘lgan  og‘ir 
vaziyatdan  foydalangan  Eron  hukmdori  shoh  Abbos  bostirib 
kirib,  Nishopur,  Sabzavor,  Mashhad,  Hirotni  egallaydi.  Xorazm 
esa  xonlik  tasarrufidan  chiqib,  davlat  mustaqilligini  tiklab  oldi. 
Ayni  paytda,  qozoq  xoni  Tavakkal  Movarounnahrga  qo‘shin 
tortib,  Axsi,  Andijon,  Toshkent,  Samarqandni  egallab,  Buxo- 
roga  yurish  qildi.  Pirmuhammadxon  qo‘shini  1599-yilda  Ta­
vakkal  qo‘shinini  tor-mor  keltirdi  va  Movarounnahr  hududini 
ozod  etdi.  Qozoqlar  qo‘shini  Dashti  Qipchoqqa  chekindi.
Pirmuhammad  Buxoro xonligini yana ikki yilcha idora qildi. 
1601-yilda  Pirmuhammad  va  kelib  chiqishi  ashtarxoniylardan 
bo‘lgan,  Samarqand  hokimi  Boqi  Muhammad  o‘rtasida  qonli 
to‘qnashuv yuz beradi. Mag‘lub bo‘lgan Pirmuhammad o‘ldirlldi. 
Shu tariqa u ichki nizolar qurboni bo‘ldi.  Shunday qilib Abdulla­
xon  II  vafotidan  atigi  3  yil  o‘tgach  bir  asr  davom  etgan  shay­
boniylar sulolasi hukmronligi barham topdi.
20

---