Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

4.
  Qo‘qon  xonligining  chet  davlatlar  bilan  olib  borgan  savdosi 
haqida so‘zlab bering.
Qo‘qon
35-  §.  Qo‘qon  xonligi  shaharlari
Qo‘qon  xonligidagi  shaharlar bir-biridan 
aholisi,  madrasa  va  masjidlarining  soni, 
mahsulotining  sifati  bilan  farq  qilardi.  U  yoki  bu  shahaming 
ahamiyati  uning  strategik  mavqeyi bilan  belgilanardi.  Katta  sha- 
harlarga  xonning  o‘g‘illari  yoki  yaqin  qarindoshlari  hokim  etib 
tayinlanardi.  Xonlikning  bosh  shahri  Qo‘qon  edi.  Tarixiy  man-
126

---

balarda  Qo‘qonga  oid  ma’lumotlar  X  asrdan  boshlab  uchraydi. 
Qo‘qonning  yoshi  2000  yildan  ortiqdir.  Ma’lumotlarda  „Havo- 
qand“,  ,,Ho‘qand“  degan nomlar bilan qayd  etilgan.  ,,Havoqand“ 
so‘zi —,,go‘zal“,  ,,yoqimli“,  ,,xushmanzara“,  „shamol  shahri“ 
degan  ma’noni  anglatadi,  degan  fikrlar  ham  mavjud.  Mahalliy 
aholi  o‘z  shahrini  Ho‘qandi  latif  yoki  Qo‘qon  deb  aytganlar. 
Qo‘qon  shahri  XVIII — XIX  asr  birinchi  yarmida  nafaqat  xon- 
likning,  ayni  paytda,  Markaziy  Osiyoning  yirik  shaharlaridan 
bin  edi.
Qo‘qon  mustahkam  devor  bilan  o‘ralgan.  Shaharga  12 
darvozadan  kirilgan.  Shahaming  12  darvozali bo‘lishiga  sabab — 
uning ma’muriy jihatdan  12  dahaga bo‘linganligi  edi.  Bu  davrda 
shaharda  30000  aholi  yashagan.  XIX  asr  o‘rtalarida  Qo‘qondagi 
madrasalar ichida Madalixon,  Norbo‘tabiy,  Jome,  Hokim  Oyim, 
Hoja  dodxoh,  Mingoyim  madrasalari  alohida  ajralib  turadi. 
Ulaming  har  birida  38  tadan  100  tagacha  hujrasi  bo‘lgan.
Qo‘qon shahri xonlikning siyosiy,  madaniy,  iqtisodiy va diniy 
markazi edi.
Marg‘ilon
Marg‘ilon  (Marg‘inon)  shahriga  bun- 
dan 2000 yil  awal asos  solingan.  Olim- 
lar  shaharning  nomi  ,,Maysazor“,  ,,0 ‘tzor“  degan  ma’noni 
anglatadi,  deb  taxmin  qiladilar.  ,,Bobumoma“  asarida  Marg‘ilon 
Farg‘onadagi  8  ta  shahardan  biri  ekanligi,  shaharning  obodligi, 
shirin  mevalari  haqida  so‘z  yuritilib,  uning  „donayi  kalon“  deb 
ataluvchi  anori  va  ,,subhoniy“  navli  o‘rigi  maqtalgan.
Marg‘ilonning Buyuk ipak yo‘lida  joylashganligi hunarmand- 
chilikning  gullab-yashnashiga  sabab  bo‘lgan.  Uning  atlas  to‘qish 
turi  nihoyatda  rivojlangan.  Aynan  Marg‘ilon  atlasi  uni  jahonga 
mashhur qilgan.  Marg‘ilon shahri qadimdan ilm-fan va madaniyat 
markazi  ham  bo‘lgan.  Shu  tufayli  shahar  dunyoga  mashhur 
huquqshunos  alloma  Burhoniddin  Marg‘inoniyni  yetkazib 
berganligi bejiz bo‘lmagan.  Marg‘ilon  Qo‘qon xonligi davrida pilla 
sotiladigan asosiy bozor markazi edi.  Shaharda ko‘plab pillakashlik 
va  shoyi  to‘qish  ustaxonalari  bor  edi.  2007-yilda  Marg‘ilon 
shahrining  2000  yilligi  nishonlandi.
Markaziy  Osiyoning  mashhur  shahar­
laridan biri bo‘lgan Andijon „Buyuk ipak 
yo‘li“da bunyod  etilgan.  Ayrim manbalarda  shahar nomi  ,,andi“, 
,,adoq“  kabi umg‘  atamalari bilan bog‘liqligi ko‘rsatilgan. Arablar