Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

Davlat  tuzumi  va 
Qo‘qon  xonligi  davlat  tuzumiga  ko‘ra
boshqaruvi 
mutlaq monarxiya edi.  Davlat boshlig‘i
xon  bo‘lib,  u  rasman  cheklanmagan 
huquqqa  ega bo‘lgan.  Xon  davlatni  hukmron  qabila,  ruhoniylar, 
boshqa  qabilalarning  nufuzli  tabaqalari,  davlat  boshqaruvi 
amaldorlari  va  harbiylarga  tayanib  boshqargan.
Mulla  Olim  Mahdumxo‘ja  Toshkandiyning  1915-yilda 
Toshkentda  nashr  etilgan  „Tarixi  Turkiston“  asarida  Qo‘qon 
xonligidagi  mansablarga  ta’rif berilgan.
Unda  ta’kidlanishicha,  xondan  keyingi  o‘rinda  mingboshi 
turgan.  U  bosh vazir va  qo‘shinning bosh  qo‘mondoni  sanalgan. 
Qo‘shbegi  esa  xonning  maslahatchisi  bo‘lgan.  U  ayni  paytda, 
katta shaharlardan biriga hokim etib ham tayinlangan.  Chunonchi, 
116

---

Toshkent  shahri  m a’lum  bir  vaqtda  qo‘shbegi  tomonidan 
boshqarilgan.
Parvonachi  mansabi  ham  o‘z  nufuzi  jihatidan  qo‘shbegi 
vakolatiga teng bcVlgan.
X onlikda,  xon  yo to g ‘i  posbonboshisi,  tunqator  (xon 
topshiriqlarini  tunda  bajaruvchi),  otciliq,  dodxoh,  bakovulboshi, 
daftcirdor kabi  mansablar  ham joriy  etilgan.
Qo‘qon  xonligida  islom  shariati  qoidalarining  amal  qilishiga 
mas’ul  bo‘lgan  katta  nufuzga  ega  lavozimlar  ham  bcVlgan.  Bular 
shayxulislom,  qozikalon,  qozi,  muftiy  lavozimlari  edi.  Bu  man- 
sablarga  ulamolar  vakillari  tayinlangan.  Ma’muriy-hududiy  ji- 
hatdan  xonlik  viloyatlarga  (o‘n  beshta),  beklik  va  oqsoqollik- 
larga  bo‘lingan.