Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Snayboniylar sulolasi nukm- 
.  .  , 
, 
. 
.
ronligining  barham  topishi 
tm sh   >'°  llda  shayboniy  sultonlarnmg
m ark aziy   h o k im iy a tn i  k u c h siz la n - 
tirishga  urinishlariga  qarshi  tinim siz  va  shafqatsiz  kurash  olib 
bordi.  Bu  maqsad  yo‘lida  qarindoshlariga  ham   shafqat  qilmadi. 
Abdullaxon  II  garchand  davlatni  markazlashtira  olgan b o ‘lsa-da, 
davlatdagi  ichki  nizolarga barham  bera  olmagan  edi.
Abdullaxon  II  1598-yilda  vafot  etgach,  taxtni  uning  o ‘g‘li 
A bdulm o‘m in  egalladi.  Biroq  o ‘sha  yilning  o ‘zidayoq  Abdul- 
m o ‘m in  fitnachilar  tom onidan  o ‘ldirildi.  U ndan  qolgan  ikki 
yashar  o ‘g ‘ilning  xonlik  huquqini  hech  kim  tan   olmadi.  Taxt 
uchun  kurash  boshlandi.
Buxoroning  b ir  guruh  am irlari  shayboniylardan  Ibodulla 
Sultonning  o ‘g ‘li  A bdulam inni  taxtga  o ‘tqazishga  urindilar. 
Shayboniylaming  boshqa  guruhi  esa  Abdullaxon  II  ning  am a- 
kivachchasi —  Balx  hokimi  Pirm uham m adni  taxtga  o ‘tqazdilar.
Ichki  nizolar  tufayli  Buxoro  xonligida  sodir  b o ‘lgan  og‘ir 
vaziyatdan  foydalangan  E ron  hukm dori  shoh  Abbos  bostirib 
kirib,  Nishopur,  Sabzavor,  M ashhad,  H irotni  egallaydi.  Xorazm 
esa  xonlik  tasarrufidan  chiqib,  davlat  mustaqilligini  tiklab  oldi. 
Ayni  paytda,  qozoq  xoni  Tavakkal  M ovarounnahrga  qo‘shin 
tortib,  Axsi,  Andijon,  Toshkent,  Samarqandni  egallab,  Buxo­
roga  yurish  qildi.  Pirm uham m adxon  qo ‘shini  1599-yilda  T a­
vakkal  qo ‘shinini  to r-m o r  keltirdi  va  M ovarounnahr  hududini 
ozod  etdi.  Qozoqlar  qo‘shini  Dashti  Qipchoqqa  chekindi.
Pirm uham m ad  Buxoro xonligini yana ikki yilcha idora qildi. 
1601-yilda  Pirm uham m ad  va  kelib  chiqishi  ashtarxoniylardan 
b o ‘lgan,  Sam arqand  ho kimi  Boqi  M uham m ad  o ‘rtasida  qonli 
to ‘qnashuv yuz beradi.  M ag‘lub b o ‘lgan Pirm uham m ad o ‘ldirildi. 
Shu tariqa u ichki nizolar qurboni b o ‘ldi.  Shunday qilib Abdulla­
xon  II  vafotidan  atigi  3  yil  o ‘tgach  bir  asr  davom  etgan  shay­
boniylar  sulolasi  hukmronligi barham   topdi.
20

---