Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Ichki  va  tashqi  savdo 
, 
, 
. 
.
davlat  xazmasiga  durustgma  daromad
80

---

tushgan.  Ichki  savdo-sotiqda Xivaning usti yopiq bozori  alohida 
ahamiyatga  ega bo‘lgan.  Bozor yo‘lining  ikki  tarafiga  ustaxona- 
do‘konlar  qurilgan.
Bozordagi  savdo  o‘rinlaridan  foydalanganlik  uchun 
tagjoy 
deb  ataluvchi  alohida  soliq  olingan.
Xonlikdan,  asosan,  qorako‘l  teri,  gilam,  hunarmandchilik 
mahsulotlari  Eron,  Hindiston,  Xitoy  va  Turkiya  kabi  davlatlarga 
eksport  qilingan.
XVI  asr  oxirlaridan  boshlab,  Rossiya  bilan  ham  savdo-sotiq 
birmuncha yo‘lga qo‘yila boshlandi.  Xiva elchilari,  asosan,  gazlama 
va  to ‘qilgan  buyumlar  olib  borishgan.  Chunonchi,  Xiva  elchisi 
1620-yilda  Qozon  shahrida  670  kiyimlik  mato  sotganligi 
manbalarda  qayd  etilgan.  Rossiyaga  gilam,  qoqi  meva,  qora- 
ko‘l  terisi,  o‘simliklardan  tayyorlangan  b o ‘yoqlar  ham  olib 
borilgan.
Xiva savdogarlari  Rossiyaning Nijniy Novgorod yarmarkasida 
faol  qatnasha  boshlaganlar.
XVI—XVIII  asrning  birinchi  yarmi 
Ilm-fan 
Xiva  xonligida  ilm -fan  taraqqiyoti
butunlay  to ‘xtab  qolgani  yo‘q.  Bu  davrda  tarix  ilmi  o‘ziga  xos 
o ‘rinda  turgan.  Chunonchi,  Xiva  xoni  Abulg‘oziyxon  Xiva 
tarixshunosligi  maktabiga  asos  soldi.
Abulg‘oziyxon  fan  va  madaniyat  tarixida  „Shajarayi  turk“  va 
„Shajarayi  tarokima“  asarlari  bilan  o‘chmas  nom  qoldirdi.
„Shajarayi  turk“  asarining  9-bobi  bevosita  Xorazmning 
1512—1663-yillardagi  ijtimoiy-siyosiy  tarixiga  bag‘ishlangan. 
Unda  aniq  tarixiy  voqealar,  turkiy  xalqlar  an’analari,  Xiva  va 
Buxoro  munosabatlari jarayoni  yoritilgan.  Pul  muomalasi  haqida 
m a’lumotlar  berilgan.
Abulg‘oziyxonning  yana  bir  katta  xizmati  shundan  iboratki, 
u  o‘z  asariarini  oddiy  kitobxon  uchun  turkiy  tilda  yozgan. 
Shuning  uchun  ham  ayrim  olimlar  uning  asarlarini  yangi  o‘z- 
bek  tili  yozma  yodgorligi,  deb  hisoblashadi.
Vengriyaning  mashhur  sharqshunosi  X.  Vamberi