Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti



Download 6,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet97/142
Sana14.07.2022
Hajmi6,53 Mb.
#796675
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   142
Bog'liq
Q.shodiyeva. bolalar-nutrini-ostirish

Takrorlash uchun savoi va topshiriqlar


11. T u r l i y o s h g u r u h l a r i d a n u t q n i n g to v u sh m a d a n iy a tin i ta rb iy ala sh
b o ' y i c h a m a s h g 'u l o t l a r n i ta s h k i l e tish va o 't k a z i s h u s lu b iy o tin i 
b a y o u e tin g .
12. N u t q n i n g tovush m a d a n iy a ti b o ' y i c h a ishlarni rejalashiirish h aqida 
t u s h u n c h a bering.
13. 0 ‘z i n g i z a m a li y o t o ' t k a z a d i g a n t a y a n c h b o la lar b o g 'c h a s i d a 4 — 
5 t a b o l a n i n g n u t q i n i t e k s h i r i n g ( e r ta la b k i s o a t d a ) , te k s h ir is h
u c h u n m a t e r i a i l a r n i m u s t a q i l t a n la n g . T e k s h i r i s h naiijn la rin i 
b o l a l a r n u t q i n i n g h o la tin i a k s e ttiru v c h i ja dvalga belgilab b oring 
va u l a r n u tq id a g i k a m c h i l i k l u r n i b a r t a r a f etish u c h u n ish rejasini 
t u z i n g va u la r n i asoslang.
14. I k k i n c h i k ic h ik g u r u h u c h u n n u i q n i n g to v u s h m a d a n i y a t i n i
ta rb iy ala sh b o 'y ic h a m a s h g 'u l o t ishlanmasini tuzing va bu ishlanm a 
as o sid a b o g 'c h a d a ush b u m a s h g 'u l o t ni o ‘tkazing, uni katta tarbiya- 
c h i , a m a l i y o t r a h b a ri, m u d i r a bila n h a m k o rl ik d a tahlil q ilin g va 
u n i n g m a z m u n i m y o z ib b o r i n g .
15. A r t i k u l a t s i y a g i m n a s ti k a s i 
m a s h q l a r i n i y o z in g ( „ L o g o p c d i y a "
q o ' l l a n m a s i d a n f o y d a la n ib . T . , , , 0 ' q i t u v c h i “ . 1993, 7 4 - 79- 
b e t l a r ) v a u n i n g a h a m i y a t i n i asoslang.
16. 0 ‘z i n g i z b o l a l a r y o s h in i t a n l a g a n h o l d a , b u y o s h g a m o s n u i q d a
n a f a s o t i s h va c h i q a r i s h n i h a m d a o v o z k u c h in i riv o jla n tirish g a 
y o r d a m b e r u v c h i o ' y i n - m a s h q l a r n i n g i s h l a n m a la r in i t u z i n g va 
uni b o la la r bilan o ‘tkazing. (Q . S. Shodiyeva. „M a k ta b g a c h a tarbiya 
y o s h i d a g i b o la la r n i t o ' g ' r i ta ia f f u z g a o ’rg a ti s h “ q o 'M a n m a s id a n
f o y d a l a n i n g . T ., , , 0 ‘q i t u v c h i “ , 1994.)
17. T o v u s h n i t o ' g 'r i ta la f f u z q ili s h . o v o z a p p a r a t i n i n g h a r a k a t i n i
r iv o jla n tir is li , c s h itu v i d r o k i , rav sh a n g a p irish n i (y ax sh i d ik -
s i y a n i ) s h a k l l a n t i r i s h u c h u n m a s h q l a r ish l a n m a s in i t u z i n g va 
u s h b u m a s h g 'u l o i n i b o g ' c h a d a l o ‘rt yoshli b o la la r g u r u h i d a
o ‘t k a z i n g , u n i a m a l i y o t r a h b a r i . k a t ta ta rb iy a c h i h a n i k o rl ig id a
t a h l i l q ili n g . ta hlil m a z m u n i n i yozing.
18. T a j r i b a l i t a r b i y a c h i l a r n i n g is hini ku za tin g : u la r q a n d a y qilib 
b o l a l a r n i m a is h iy faoliyat j a r a y o n i d a bir-birlari va k a l t a l a r bilan 
s a m i m i y o h a n g d a g a p l a s h i s h g a o 'rg a tish a d i?
19. Q u y i d a g i q o ‘l l a n m a n i n g a y r i m b o i i m l a r i b o ' y i c h a ( o ’q i t u v c h i -
n i n g k o ' r s a t i s h i b o ' y i c h a ) r é f é r â t tu z i n g : Q . S. S h o d i y e v a
„ M a k t a b g a c h a y o s h d a g i b o l a l a r n i t o ' g ' r i ta iaffuzga o ' r g a t i s l r .
T . ; „ O ' q i t u v c h i “ , 1995.
20. G u r u h x o n a s i d a d a r s v a q t i d a tu z ilg a n rcferatlarn i m u h o k a n i a
q ili n g . 0 ‘q ig a n m a q o l a l a r i n g i z d a n , a d a b i y o t l a r i n g i z d a n q a n d a y
y a n g i l i k l a r n i biiib o l d i n g i z , b u n i o ' z i n g i z bilga n m a ’lu m o i l a r
b i l a n ta q q o s l a n g .


V Ï I
B O B
B O L A L A R N I B O G ‘L A N I S H L I N U T Q Q A
0 ‘R G A T I S H U S L U B I Y O T I
1- § . B og‘lanishli nutq va uni m aktabgacha 
tarb iy a yoshidagi bolalarda rivojlantirish xusu- 
siv atlari
H a r b ir b o la b o g 'c h a d a o ‘z fïkrini m a z m u n l i , g ra m m a ti k
jih a td a n t o ‘g ‘ri, bir-biriga m a n ti q a n b o g ‘lan g a n h o l d a bayon etishga 
o ‘rganishi kerak. BogMangan n u t q d a b o l a n i n g m a n t i q iy tafa k - 
kuri, idrok qilganlari y u z a s id a n fikrlay olishi v a m a n t i q iy n u t q d a
u n i t o ‘g ‘ri, a n iq b a y o n etishi aks e ta d i. B o l a n i n g o ‘z fïkrini 
b a y o n ctishiga q a r a b , n u t q i n i n g riv o jlan g an lik d ara ja s in i belgilash 
m u m k i n .
0 ‘z fikrini a n i q , ifodali, izchillik b i l a n b o g ‘lab b a y o n e ta
olishi b o la n in g es te tik riv o jlanishida k a tta a h a m i y a t g a ega.
B og’lanishli n u t q d e g a n d a , m a 'l u m b i r m a z m u n d a g i fikrni 
m a n t i q a n bir-b irig a b o g l a b , izchil ra v is h d a , g r a m m a t i k j i h a t d a n
t o ‘g ‘ri va obrazli qilib b a y o n qilish t u s h u n i l a d i.
B o lalarda b o g 'la n is h li n u t q n i n g rivo jlan ish i o n a tiliga o ‘rga- 
tis h n in g quv id ag i v azifalarini h a m hal qiladi:
1) lu g 'at ishini (k c n g s o ‘zlar t o 'p l a m i v a u n d a n fo y d a la n a
o lish, fikrni a n i q va t o 'l i q ifoda etishga y o r d a m b e ra d i);
2) n u tq n i g r a m m a t i k j i h a t d a n t o ‘g ‘ri s h a k lla n tir is h n i ( o lz 
fïkrini s o d d a va y o y iq , e r g a sh g a n va b o g 'l a n g a n q o 's h m a g a p la r - 
d a n , so n , sifat, kelishik q o ‘s h i m c h a l a r i d a n t o ‘g ‘ri fo y d a la n ib
b a y o n ctish);
3) n u t q n i n g to v u s h m a d a n i y a t i n i t a r b i y a l a s h n i ( n u t q n i n g
a n iq , m a ’noli, b u r r o boMishi).
N u t q n i n g ikki xil: dialo g ik va m o n o l o g ik tu rla ri m avjud b o l- 
lib, u la rn in g h a r qaysisi o ‘z x u su siy atig a ega. D ialo g ik n u t q
shakli (ikki y oki b i r n e c h a kish in in g s u h b a t i , sav o llar va u n in g
ja v o b la ri) bu toMiq boM m agan (qisqa) j a v o b d i r . D ia lo g ik n u t q n i n g
asosiy belgilari—t o l i q b o 'l m a g a n , u n d o v s o 'z l a r d a n iborat, a n iq
in to n a ts io n m a n o d o r l i k (ifo d a la s h ), i m o - i s h o r a v a b o sh q a la rd ir. 
Dialogik n u t q d a savo! tu z a olish va savol b e r is h , esh itg a n savoliga 
t a a l l u q l i j a v o b n i b e r i s h , k e r a k li e ’t i r o z n i b i l d i r i s h , s u h b a t -


d o s h in i n g j a v o b i n i tuzatish va t o l d i r i s h , m u h o k a m a va n u i n o z a r a
qilish, o ‘z fik rin i asoslash 
v a b o s h q a l a r j u d a m u h im d ir.
M o n o l o g i k n u t q b i r k is h in in g n u t q i
b o l i b , s o ‘z lo v c h id a n
keng, a n i q , t o l i q , b o g l a n g a n fik m i ta la b etadi.
M o n o l o g h i k o y a t u s h u n t i r i s h , s o ‘z l o v c h i d a n o ‘z fik rin i 
a s o s iy n a r s a g a q a r a t i s h n i , j o n l i , o b r a z l i , h i s - h a y a j o n b il a n
gapirishni t a l a b e tadi. V. 1. T ixeyeva, A. Sh. U sova, A. M. M u x in a, 
L. A. P e n ev sk a y a, M . M. K o n in a , O . I. Solovyova va b o shqalarning 
b o g i a n i s h l i n u t q s o h a s id a olib b o rg a n ilm iy t a d q iq o t ishlarida 
b o l a l a r d a b o g i a n i s h l i n u t q n i r i v o j l a n t i r i s h d a t a r b i y a c h i n i n g
ra h b arlik ro lig a k a t t a a h a m i y a t b erad ilar. Ular: „A garda b o g i a ­
nishli n u t q q a q a r a t i lg a n m a s h g ‘u lo tla r u zluksiz (sistem ali) ta rz d a
olib b o rils a , u n g a ta rb iy a c h i o n g li ra v ish d a rahbarlik qilsa, b o l a ­
larda o ‘z fikrlarini bir-biriga b o g l a b gapirish malakasi rivojlanadi", 
d e g a n fi k m i b a y o n etadilar.
K ic h ik y o s h d a g i b o la la r d a n u t q n i tu s h u n ish ta k o m illa s h a d i 
(s o 'z li t o p s h i r i q í a r n i , k a t t a l a r n i n g k o 'r s a t m a l a r i n i , n i u r a k k a b
b o l m a g a n a d a b i y a s a r m a z n i u n i n i t u s h u n a d i l a r ) . E ndi n u t q
alo q a v o s ita s ig in a b o l i b q o lm a y , balki k a tta la rn in g s o ‘z orqali 
tu s h u n t ir is h l a r i y o r d a m i d a b ilim la rn i egallash m a n b a y ig a ay lan a 
bosh lay d i. B o l a n i n g k attalar, te n g d o s h la ri bilan b o l a d i g a n a n c h a
n iu ra k k a b v a t u rli xildagi m u o m a la s i n u t q n i n g rivojlanishi u c h u n
q u l a y s h a r o i t l a r n i v u j u d g a k e l ti r a d i : ta s a v v u r la r i n i b o y it a d i ,
lug‘atin i k e n g a y ti r a d i . K o kp h a r a k a t la r qilishi natijasida u n i n g
n u t q i f e 'U a r , o l m o s h l a r , r a v is h l a r , o l d q o ‘s h i m c h a l a r b i l a n
boyiydi. T u rli s o 'z l a r d a n va u l a r n i n g turli t a rtib id a n fo y d a la n ib , 
o d d iy g a p l a r t u z a boshlaydi: 

Download 6,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   142




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish