Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

o ‘ y n a y d ila r ,
o t d e s a — ir g ‘¿sii!ab s akraydiiar. S a h n a la sh tirilg a n
o ky in la rd a , stol u sti t e a t r i n i n g sp ek ta k lla rid a in to n a ts iy a la rd a n
f o y d a l a n i s h m a l a k a l a r i m a s h q q i l d i r i l a d i . K a t t a g u r u h l a r d a
p ers o n ajla rn i ta s v irla sh u s u l i d a n fo y da la nila di. T a rb iy a c h i b o la la r 
b i l a n b irg a lik d a p e r s o n a j l a r g a t a v s i f n o m a b e r a d i , bu kerakli 
i n to n a ts iy a la rn i q id ir i b to p is h g a (tulki a y y o r , in g ich k a o vozda, 
xush o h a n g d a g a p i r a d i , a n i m o u hiylagar) y o r d a m beradi.
T a r b iy a c h in in g savollari h a m n utqni m a ’noli (ifodali) qilishga 
y o r d a m beradi: „ Q a n d a y aytish kerak? N i i n a u c h u n sh u n d a y ?
Y a n a q a n d a y aytish m u m k i n ? M e n sizlarga e r ta k n i q a n d a y hikoya 
qiíib b e rd im — s e k i n m i yoki te z ? “ S h u n i n g d e k , m a s h q í a r d a n , 
to p s h i r iq la r b e r i s h d a n fo y d a la n ish h a m n u t q n i n g m a ’n o d o rli- 
gini (ifodaliligini) s h a k lla n is h ig a y o rd a m b e r a d i. B uning u c h u n
asa rd ag i ay rim q a t o r l a r n i j o l r (xor) b o 'l i b yoki y a k k a m a - y a k k a
t a k ro r la s h m u m k i n . E n g natijali u su lla rd a n y a n a biri rollarga 
b o ‘Iib o ‘q ís h d ir ( h i k o y a qílish). B uning u c h u n tarb iy a ch i qisqa 
s h e 'r l a r d a n , h a z i l l a r d a n , s a n a m a l a r d a n , a y tis h u v l a r d a n fo y d a - 
lanadi. M asalan: , , T o ‘rga o*ting t o kralar*\ „ P a lo v n i yeng j o 'r a l a r " ,
„ E c h k i keladi m a ’r a b “ , , ,O kz cgasiga q a r a b “ . K ich ik hajm dagi 
fo lk lo r ja n rla ri x o t i r a d a t e z q o la d i va b o la l a r n in g o ‘zlariga asarni 
t a n l a b olish i m k o n in i b erad i. Bu folklor o 4y in larin i m a s h g ‘u- 
lo tla rd a , m a s h g ‘u l o t d a n ta sh q a r i v a q tla rd a yo d olish m u m k in . 
Badiiy asarni q ay ta h ik o y a qilishda h am , rollarga b o klib aytilishida 
h a m s a h n a la s h ti r is h , in sse n iro v k a d a n ( o ‘y i n c h o q l a r , silu etla rd an ) 
fo y d a la n ish m u m k i n . K a tt a g u ru h la rd a y a k k a m a -y a k k a yod olish 
yoki hikoya qilib b e r is h (k ich k in to y lar o l d i d a ch iq ish , bayrarn- 
lard a on alarg a, b u vilariga sovg'a la r b e rish d a va hokazolar) usuli­
d a n keng foydalaniladi. M a ’noli (ifodali) o ‘qishni va hikoya qilishni 
s h a k ll a n t i r is h g a y o r d a m b e r u v c h i u s u l l a r j u d a x ilm a -x il. Bir 
m a s h g ‘u lo td a b ir v a q t n i n g o 'z id a bir q a n c h a u su llard an foydalanish

---

m u m k in . Bu b o la la rn in g a s a r l a m i q iz iq is h bilan, m a ’noli, ifodali 
aytib b erishlariga y o rd a m beradi.
4 - § . N u t q n i n g t o v u s h m a d a n i y a t i n i t a r b i y a l a s h
b o ' y i c h a m a s h g ‘u l o t l a r n i n g tu zilish i
B o lalar n u t q i n i rív o jian tirish d a u l a r n i n g yosh x u s u s iy a tla rin i 
h is o b g a o lib , n u t q n i n g t o v u s h m a d a n i y a t i n i s h a k i l a n t i r i s h n i , 
aso sa n , 3 b o s q i c h g a ajratish m u m k i n .