13
nomutanosiblik yuzaga kelmoqda.
Paskal, Delphi, C++ dasturlash tillarini o‘qitish uslubiyotini ishlab chiqish
orqali bu savollarga javob topish mumkin bo‘ladi.
Tahlillar ta’lim muassasalarida dasturlash tillarining bir necha yildan beri
o‘qitib kelinishiga qaramay, bu sohada yetarli darajada ilmiy-tadqiqot ishlari olib
borilmaganini ko‘rsatdi.
Yuqoridagi ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, umumta’lim maktablari,
kasb-hunar kollejlari va akademik litseylarnig o‘quvchi va talabalarda yangi
dasturlash texnologiyalari bo‘yicha bilim va malakalarini shakllantirish,
rivojlantirish, dasturlash tillarini o‘qitishda sohasida yuzaga kelishi mumkin
bo‘lgan muammolarni bartaraf etish, bu fanlarni o‘qitish uslubiyotini tahlil qilish
va takomillashtirish ta’lim muassasalarida eng dolzarb masalalalardan biri
hisoblanadi.
Ta’lim muassasalarida o‘quvchi va talabalarga dasturlash tillari va asoslari
uzoq yillardan beri o‘qitilishiga qaramay, u yoki bu dasturlash tillarinii o‘qitish
uslubiyoti deyarli o‘rganilmagan. Bizning dissertatsiyamiz mavzusiga ma’lum bir
darajada aloqador bo‘lgan va tugallangan ilmiy-tadqiqot ishlari mavjud emas.
Respublikamizda informatika, axborot texnologiyalari va dasturlash
asoslarini o‘rganish uchun mo‘ljallangan A.A.Abduqodirov, M.M.Aripov,
U.E.Adamboyev, R.Boqiyev, F.M.Zakirova, M.H.Lutfullayev, SH.A.Nazirov,
SH.F.Madraximov, A.Toyloqov, U.Yu.Yuldashev va boshqalarning o‘quv-uslubiy
ishlarini ta’kidlab o‘tish mumkin. Ammo ularda ham umumta’lim maktablari,
akademik litsye va kasb-hunar kollejlari dasturlash tillarini o‘qitish uslubiyotiga
e’tibor kam qaratilgan.
Dissertatsiyamiz mavzusiga qisman aloqador bo‘lgan bir qator ishlar
Rossiyada ham qayd qilingan. B.V.Sobol, M.P.Lapchik, A.V.Mogilyov,
S.V.Simonovich kabi olimlar tomonidan talabalarni informatika va dasturlash
fanini o‘qitish uchun zarur bo‘lgan bir qator o‘quv va uslubiy adabiyotlar
yaratilgan. Ularning barchasida umumta’lim maktablari, akademik litsey va kasb
hunar kollejlari uchun keltirilgan ma’lumotlar bitta yaxlit tizimga solinmagan
14
hamda qisqa ma’nosida bayon qilingan va malakali mutaxassislarni tayyorlash
uchun yetarli emas.
Informatika va dasturlashni o‘qitish sohasida N.Virtning ma’ruzasi alohida
diqqatga sazovor. Unda zamonaviy informatika fanini o‘qitishda yuzaga
kelayotgan muammolar, ayniqsa, qaysi tilni va qanday o‘qitish lozimligi birinchi
o‘ringa olib chiqilgan. Muallif dasturlash asoslarini o‘qitish uchun darslik
loyihasini taklif qiladi. Uning ta’kidlashicha, dasturlash asoslarini to‘la yorituvchi
bunday darslik hozircha yaratilgani yo‘q va bunday darslik yaratishning iloji ham
yo‘q. Chunki, to darslik yaratilib, ta’lim tizimiga joriy qilinguncha, raqobatchilar
bilan kurashda orqada qolmaslik uchun dasturiy vositalarni ishlab chiquvchi
kompaniyalar yangi dasturlash texnologiyalarini yaratib ulguryaptilar.
Hozircha O‘zbekistonda ta’lim muassasalariga bag‘ishlangan va tugallangan
ilmiy-tadqiqot ishlari yo‘q. Tahlillar bunday ishlarning chet ellarda ham unchalik
ko‘p emasligini ko‘rsatdi. O‘rta maktabda dasturlash tilini o‘qitish masalasida
A.YU.Petrova
differensial yondashuvni, ya’ni axborot va dasturlash
texnologiyalarini umumlashtirib o‘qitish taklif qiladi. Bizning fikrimizcha, bu
holda maktab informatikasi uchun ajratilgan o‘quv soatlarining kamligi tufayli
o‘quvchilarga Paskal dasturlash tilini chuqur o‘rgatishning iloji yo‘q.
Ushbu magistrlik dissertatsiyasida Oliy o‘quv yurtlarida “Informatika” va
“Dasturlash asoslari” fanlarini o‘qitishda uchraydigan va yuqorida tilga olingan
ayrim kamchiliklarni bartaraf etish yo‘l-yo‘riqlari ishlab chiqildi.
Do'stlaringiz bilan baham: