Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

5 - b o b .
  U C H   F A Z A L l  T O K
5.1.  Uch  fazali  elektr  yurituvchi  kuch  (e.yu.k)ni  hosil  qilish
Uch  fazali  elektr  yurituvchi  kuch  sistemasi  uch  fazali  ge- 
neratorlarda  yaratiladi.  Generatorning  fazalarida  choMg'amlarini 
rotor bilan aylanayotgan  o'zgarmas  magnit  maydoni  kesib  o ‘tishi 
natijasida e.yu.k.  hosil boMadi.  Rotoming choMg‘ami wo ikkita kontakt 
halqa  va  grafit  choMka  yordamida  tashqi  o‘zgarmas  kuchlanish 
manbaiga ulanadi.
Bunday  konstruksiyali  m ashina  har  fazada  elektrom agnit 
niiqdorining tebranishi bir xil chastota va amplituda boMishini ta'min 
etadi, chunki  rotorning toMa bir marta aylanishi ayrim fazalardagi 
e.yu.k. toMa cho'qqi (piklik) (sinusoida qonuni bo‘yicha)  o'zgarishi 
bir  davr  T  ga  teng  vaqtda  sodir  boMadi.  Ammo  generatorning 
fazalaridagi  (cho‘lg‘amlaridagi)  e.yu.k.  oniy  miqdori  rotorning 
fazoviy  o ‘rni  biror  choMg'am  (o ‘ram)  bilan  ilashgan  magnit 
oqim ining yo‘nalishi  va  miqdori  bilan  aniqlanadi.  Agar rotorning 
fazoviy  o'm iga  A  fazadagi  e.yu.k.  ning  maksimumi  (to ‘ng‘ichi) 
to ‘g‘ri  kelsa,  B  fazada  e.yu.k.  ning  xuddi  shunday  maksimumiga 
rotorning uchdan bir marta aylanishidan (yoki  1/3  vaqtdan)  keyin 
erishadi  (5.1.1-rasm).  Shunga o ‘xshash  S  fazada  ham  e.yu.k.  ning 
maksimumi,  ya'ni  uchdan  bir  davr  dan  so‘ng  hosil  boMadi.
M
staior
5.1.l-rasm.
  Uch  fazali  elektr  yurituvchi  kuchni  (e yu  k.) 
hosil  qilish  prinsipial  sxemasi
47
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Shunday qilib, A,  B,  S fazalarda e.yu.k.  ning o'zgarishi sinusoida 
qonuni  bo'yicha sodir bo‘lsa,  ularni  tasvirlovchi sinusoidalar ham 
T
vaqt bo ‘yicha  —.  qadar siljigan  bo‘ladi  (5.1.2-rasm).
5 .1.2-rasm.
a—
 uch  fazali  sistema  e  yu  k  ning  oniy  miqdorining  o'zgarishi; 
b
-~uch  fazali 
sistema e.yu  k  ning vektorlari.