Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

4.3.  0 ‘zgaruvchan  tokning  samarali  va
 
o ‘rtacha  qiymatlari
O 'zgaruvchan  tok  ham,  o'zgarm as  tok  kabi  elektr  zanjirda 
m a'lum   ishni  bajaradi,  ya'ni  simlarni  qizdiradi,  magnit  va  elektr 
maydon  hosil  qiladi.  Ko‘p  hollarda  elektr  toki  bajargan  ish  shu
34
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tok  kuchining  kvadratiga  proporsionaldir.  Masalan,  qarshiligi 
r
 
bo ‘lgan  o'tkazgichdan 
T
vaqt  davomida o ‘zgarmas  tok  1  o ‘tganda 
ajralib  chiqqan  issiqlikning  bajargan  ishi
A  —  P
  ■
 
r •
  T bo'ladi.
Sinusoidal  tok bo'lganda  / =  
lm
 sinco/  bo‘ladi.
Amplituda tok  / 
bilan samaraii tok  (/,am)  miqdorlari orasida 
quyidagi  bog‘lanish  bor:
I   .
  -   1.41  • 
i  .
ampl 
* 
sam
0 ‘zgaruvchan  tokning  samarali  qiymati:  /   = 
A-
Kuchlanishning  samarali  qiymati: 
V  =
 
; V.
0 ‘zgaruvchan tokning o ‘rtacha qiymati:
1 * - ! ^  = 0,636 
i m
,
a
.
2
Amalda  to ‘g‘rilagich  sxemali  magnitoelektr  sistema  asbob- 
laridan tashqari (bular o ‘rtacha qiymatni  oMchaydi), o ‘zgaruvchan 
tokni  oMchash  uchun  moMjallangan  barcha  asboblar  (elektro- 
magnitli,  elektrodinamikali va boshqalar)  uning samarali (effektiv) 
qiymatini  oMchaydi.