Q davranov, B. Aliqulov nanobiotexnologiya

140-rasm. Polimerlarga inkapsulatsiya qilingan tirik hujayralami
mikrofotografiyas
 r.
248

---

Buning uchun «nina ichida nina» sistemasidan foydalaniladi. Ichki 
ninadan muhitda suzib yurgan tirik hujayralar, tashqi ninadan esa, 
quyuq, o'zidan tok o‘tkazmaydigan polimer kelib tushadi.
Elektr maydoniga ulanganda bir tornchi polimerni yupqa tola qilib 
cho‘zib olish imkoni paydo bo‘ladi. Bunda tolani ichida joylashgan va 
elektr maydoni ta’siriga tushgan hujayralar bir necha kun mobaynida 
o‘zlarining xususiyatlarini yo‘qotmaydi.
Har xil tolalardan foydalanish mustahkamligi va uzoq ishlatish 
imkoniyati har xil bo‘lgan tolalar yaratish imkonini beradi. Kelajakda 
bunday tolalardan jarrohlik amaliyotida, tikish uchun iplar sifatida 
foydalanish mumkinligi haqida bashoratlar qilingan. Afsuski, elektro­
spinning usuli juda katta kamchilikka ega, ya’ni hujayralar elektr toki 
ta’sirida shikastlanishlari mumkin.
Bu kamchilikni, ya’ni elektrospinning usuli ishlatilganda,
hujayralami nobud bo‘lishini qanday qilib oldini olish mumkin? 
Bu 
muammoni yechish uchun nanotola olishni yangi usuli ishlab chiqilgan. 
Bu 
bosim yordamida nanotola olish 
usulidir, Bu texnologiyadan 
organlami regeneratsiyasi va dorilami nuqtaga yetkazish uchun sun’iy 
karkaslar yaratishda foydalanish mumkin.
Tirik hujayra tutuvchi tola yaratish maqsadida, tadqiqotchilar 3 ta 
konsentrik nina bilan jihozlangan moslamadan foydalanganlar. Ninalami 
birinchisi (ichki nina), hujayrani ozod qiladi, ikkinchisi, ulami 
(hujayralami) o‘rab olayotgan polimer olib keladi va nihoyat uchinchisi, 
kerakli bosim bilan ta’minlanadi.
Hujayralami sekinlik bilan ozod qilib, ulami yuqoriroq tezlikda 
chiqib kelayotgan polimer bilan o‘rab olish va atmosfera bosimiga 
nisbatan 2 marta yuqori bo‘lgan bosim berish orqali uzun va nafis 
nanotola olish mumkin ekanligi namoyish qilingan. Olinadigan 
nanotolani yo‘g‘on yoki ingichka bo'lishini bosim orqali boshqarib 
turish mumkin. Shuni ham ta’kidlash lozimki, bu usulda ishlatilgan 
bosim kuchi hujayrani hayotiy faoliyatiga zarar yetkazmaydi.
Ushbu bobda keltirilgan materiallar asosida nanobiologiya va 
nanobiotexnologiya erishgan yutuqlar, tibbiyot amaliyoti uchun juda 
ham kerakli ekanligiga guvoh bo‘lamiz. Nanobiotexnologlami meditsina 
xodimlari bilan hamkorlikda olib boradigan ilmiy va amaliy tadqiqotlari 
yaqin kelajakda o‘z mevasini berib, ushbu kitobni kirish qismida 
keltirilgan onkologik va yuqumli - immun katastrofalarining oldini olish 
imkonini beradi degan yaxshi flkrdamiz.
249

---