Pythonni mustaqil

28-bob: Obyektga mo‘ljallangan dasturlash. Umumiy tushunchalar
Bu bobda obyektga mo‘ljallangan dasturlash hamda uning Pyhtonda qo‘llanilishi haqida so‘z yuri-tamiz.
Obyektga mo‘ljallangan dasturlash (OMD, ingliz. Object-Oriented Programming — OOP) – das-turlashning alohida yo‘nalishi bo‘lib, unda asosy konsepsiyalarni obyekt va klass tushunchalari tashkil etadi.
Klass – obyektning tuzilishini tavsiflovchi tip.
Obyekt – klassning ekzemplyari (nusxasi). Klassni obyektlarni yaratish uchun asos bo‘lib xizmat qiladigan chizmaga qiyoslash mumkin.
Python obyektga mo‘ljallangan dasturlash asoslari prinsiplariga javob beradi. Pythonda hamma narsa – satr, ro‘yxat, lug‘at va boshqa barcha elementlar obyekt hisoblanadi.
Lekin Pythonning OMD imkoniyatlari shu bilangina cheklanib qolmaydi. Dasturchi o‘zining shaxsiy ma’lumotlar tipi (klass)ni yaratishi hamda unda o‘zining metodlarini belgilashi ham mumkin.
Bu majburiy emas, biz mavjud tarkibiy faqatgina obyektlardan foydalanishimiz ham mumkin. Lekin OMD birorta dastur mahsulotining ko‘pchilik tomonidan davomli ishlatilishida juda foydali bo‘lib, kodni aniqroq tushunishni yengillashtiradi.
Keling, endi Pythonda o‘zimizning shaxsiy klasslarimizni yaratishni boshlaymiz. O‘z shaxsiy klas-simizni tavsiflashni ko‘raylik:

• 
  # Eng oddiy klassga misol class A:
  

pass
Endi esa bu klassning bir nechta ekzemplyarini yaratishimiz mumkin:

• 
  a = A()
  

• 
  b = A()
  

• 
  a.arg = 1 # a ekzemplyarning 1 ga teng bo`lgan arg atributi paydo bo`ldi
  

• 
  b.arg = 2 # b ekzemplyarning 2 ga teng bo`lgan arg atributi paydo bo`ldi
  

• 
  print(a.arg)
  

1

100

Klassni o'ziga metodlarni ham berish mumkin:

• 
  class A:
  

def g(self): # self – O`zida klass ekzemplyarini saqlovchi majburiy argument

• 
  u metodni chaqirilganda uzatiladi
  

• 
  Shuning uchun bu argument klassning barcha metodlarida
  

• 
  albatta bo`lishi zarur
  

return 'hello world'

• 
  a = A()
  

• 
  a.g()
  

'hello world'

Va oxirida yana bir misol:

• 
  class B:
  

arg = 'Python' # Bu klassning barcha atributlari qiymati “Python”ga

• 
  teng bo`lgan arg atributiga ega bo`ladi
  

• 
  Lekin keyinchalik biz uni o`zgartirishimiz ham mumkin
  

def g(self): return self.arg

• 
  b = B()
  

• 
  b.g()
  

'Python'

• 
  B.g(b)
  

'Python'

• 
  b.arg = 'spam'
  

• 
  b.g()
  

'spam'

101