Pythonni mustaqil

3-bob: Birinchi dastur. IDLE dasturlash muhiti
Bugun biz siz bilan IDLE dasturlash muhitida o‘zimizning birinchi dasturimizni yaratamiz. Python-ni ko‘chirib olib o‘rnatganimizdan keyin IDLEni ishga tushiramiz (Distributiv bilan birga beriladigan Pythton dasturlash muhiti).
Bu yerda va bundan keyin, menda Windows o‘rnatilganligi sababli, shu tizim uchun misollarni keltiraman.

IDLEni ishga tushiramiz (odatda, interfaol rejimda ishga tushadi), endi o‘zimizning ilk dasturim-izni yozishni boshlashimiz mumkin. Har doimgidek, bizning birinchi dasturimiz – “Hello world!” dasturi bo‘ladi. Pythonda “Hello world!”ni chiqarish uchun bittagina satr yetarlidir:

• 
  print("Hello, World!")
  

Bu satrni IDLEda kiritamiz va Enter tugmachasini bosamiz. Natijani esa siz quyidagi tasvirda ko‘rishingiz mumkin:

Python 3.9.0 Shell

File Edit Shell Debug Op ons Window Help

Python 3.9.0 (tags/v3.9.0:9cf6752, Oct 5 2020, 15:34:40) [MSC v.1927 64 bit (AMD64)] on win32

Type "help", "copyright", "credits" or "license()" for more information.

• 
  print("Hello, World!") Hello world!
  

• 
  
  

Tabriklayman, Siz Pythonda o‘zingizning ilk dasturingizni yozdingiz!

Interfaol rejim bilan biz tanishib chiqdik. Bir necha tajriba o‘tkazib, siz uni batafsilroq o‘rganishin-giz mumkin. Masalan, quyidagilarni kiritib ko‘ring:

10

• 
  print("Assalomu alaykum!")
  

• 
  print("Mening ismim Anvar.")
  

• 
  print("Diqqatingiz uchun rahmat!")
  

Lekin interfaol rejim biz uchun asosiy rejim hisoblanmaydi. Siz, asosan, o‘z dasturlaringizni faylli rejimda saqlab, ularning fayl ko‘rinishini ishga tushirasiz. IDLE interfaol rejimida yangi fayl yarat-ish uchun File — New File buyruqlarini tanlang (yoki Ctrl+N kombinatsiyasini bosing).

Python 3.9.0 Shell

Edit Shell Debug Op ons Window Help

Python 3.9.0 (tags/v3.9.0:9cf6752, Oct 5 2020, 15:34:40) [MSC v.1927 64 bit
New File	Ctrl + N
Open...	Ctrl + O
(AMD64)] on win32
Open Module...	Ctrl + M
Type "help", "copyright", "credits" or "license()" for more information.
Recent Files
Module Browser	Alt + C
>>> print("Hello, World!")
Hello world!	Ctrl + S
Save
>>>	Ctrl + Shi + S
Save As...
Save Copy As...	Alt + Shi + S
Print Window	Ctrl + P
Close	Alt + F4
Exit	Ctrl + Q

Hosil bo‘lgan oynada quyidagi kodni kiriting:

name = input("Ismingiz nima?")

print("Assalomu alaykum,", name)
Birinchi satr Ismingiz nima? savolini chiqaradi hamda sizning biror narsa yozib, Enter tugmach-asini bosishingizni kutadi hamda kiritilgan matnni name o‘zgaruvchisida saqlaydi.

Ikkinchi satrda biz matnni ekranga chiqarish uchun print() funksiyasidan foydalanamiz. Bu yerda Assalomu alaykum, matni hamda name o‘zgaruvchisidagi matnni chiqarish amalga oshirilm-oqda. Endi esa F5 ni bosamiz (yoki IDLEning Run menyusidagi Run Module buyrug‘ini tanlaymiz) va biz yozgan dasturimizning ishlayotganiga ishonch hosil qilamiz. Dasturimizni ishga tushirish-dan oldin IDLE bizga uni saqlashni taklif qiladi. Sizga qulay bo‘lgan joyda saqlaymiz va dasturimiz ishga tushganini ko‘ramiz. Natija taxminan mana shunday bo‘lishi lozim (chapda natija, o‘ngda siz tuzgan dastur matni):

11

Python 3.9.0 Shell

File Edit Shell Debug Op ons Window Help

Python 3.9.0 (tags/v3.9.0:9cf6752, Oct 5 2020, 15:34:40) [MSC v.1927 64 bit (AMD64)] on win32
Type "help", "copyright", "credits" or "license()" for more information.
>>>
============= RESTART: C:/Users/Programs/Python/Python39/name.py =============
Ismingiz nima? Muhammadsaid
Assalomu alaykum, Muhammadsaid
>>>

name.py
File Edit Shell Debug Op ons Window Help

• 
  name.py
  

• 
  Foydalanuvchining ismini so'raydigan dastur.
  

name = input("Ismingiz nima?")

print("Assalomu alaykum,", name)

Tabriklayman! Siz IDLE interfaol rejimi bilan tanishdingiz va oddiy dasturlarni yozishni o‘rgandin-giz. Endi ozroq dam olib, so‘ngra Pythonni o‘rganishda davom etish mumkin. Bundan buyog‘iga biz Python sintaksisi, takrorlash sikllari va tarmoqlanishni o‘rganamiz.

12