Punktuatsiya

Qo‘shtiroqning qo‘llanish o‘rinlari 
 
1. Ko‘chirma gapli qurilmalarda o‘zganing gapi (ko‘chirma gap), matn tarkibidagi parchalar, 
so‘zlar qo‘shtirnoqqa olinadi. Masalan: 
«Xafa bo‘lmang, o‘rtoqjon, oyning yarmi qorong‘i bo‘lsa, 
yarmi yorug‘»,- dedi Salima aya. («Yoshlik».)
2. Asar qahramonlarining ichki monologi qo‘shtiroq ichida beriladi. Masalan: 
Erkaklik 
hamiyatim qo‘zib g‘ashim keldi. «Ehtimol, ering seni deb ichkilikka ruju qo‘ygandir...» (О‘.H.) 
3. Matn tarkibida ishlatiladigan havolalar, tsitatalar, maqollar, sarlavhalar qo‘shtirnoq bilan 
chegaralanadi. Masalan: 
Oyim mendan tonmaydilar. «Qo‘ng‘iz bolasini oppog‘im der ekan, 
tipratikan yumshog‘im deyar ekan», «har kimniki o‘ziga, oy ko‘rinari ko‘ziga» (S.Ahm.) 
4. Ko‘chma ma’nodagi so‘zlar, kesatiq uchun qo‘llangan so‘z va iboralar qo‘shtirnoqqa 
olinadi. Masalan: 
Maqsad «jinoyatchini» tutish edi. Bu yil Mehri Zulfiqorovga, yangi yilda esa 
Zulfiqorov Mehrinisoga "qarasha-digan" bo‘ldi. (A.Q.) 
5. Badiiy asar, gazeta, jurnal, musiqa asarlari, ashula, spektakl kabilarning nomlari 
qo‘shtiroqqa olinadi. Masalan:
«О‘tkan kunlar» romani, «Angren haqiqati» gazetasi. 
6. Tashkilot, muassasa, xo‘jalik, korxona, fabrika, zavod, mehmonxona, do‘kon kabilarning 
nomlari qo‘shtiroqqa olinadi. Masalan: 
«Navoiy» jamoa xo‘jaligi, «Toshkent» mehmonxonasi, 
«Qizil yulduz» fabrikasi. 

---

81 
7. Faxriy unvon, orden, medal, mukofot nomlari qo‘shtirnoqqa olinadi. Masalan: 
«Xalq 
hofizi», «О‘zbekiston Qahramoni» unvoni, «Shavkatli mehnati uchun " medali. 
8. О‘simlik, ovqat, mashina, samolyot, televizor kabilarning maxsus atamalari qo‘shtiroqqa 
olinadi. Masalan: 
«Tu» samoloti, «Neksiya» avtomashinasi, «Filips» televizori, «Pobeda» uzumi.
9. Sinf yoki guruhlarning, buyruq va qarorlarning bandini ko‘rsatuvchi raqamlardan keyin 
yoziladigan harflar qo‘shtirnoqqa olinadi. Masalan: 
10- "A" sinf, 20 «V» sonli buyruq. 
11. Baholash tizimida qo‘llanuvchi baho ballari qo‘shtirnoqqa olib yoziladi. Masalan
: 
«besh», «to‘rt», «uch», «ikki» yoki «a’lo», «yaxshi», «o‘rta», «yomon».
Shunday qilib, o‘zbek tilida o’nta ta tinish belgisi: nuqta, so‘roq, undov belgisi, nuqtali 
vergul, ko‘p nuqta, vergul, ikki nuqta, tire, qavs va qo‘shtirnoq qo‘llanadi. Bu tinish belgilari 
yozma nutqni to‘g‘ri, ifodali, mantiqli bayon qilishda muhim grafik vosita hisoblanadi.