Punktuatsiya

 
1. Holat. 2. Miqdor-daraja
.
Bosh gap tarkibida 
shunday, shundayin 
nisbiy so‘zlari qo‘llanganda, ergash gap bosh 
gapdagi ish-harakat, holatning qanday bajarilishini, qanday natijalarga olib kelishini ko‘rsatadi. 
Masalan: 
Shu payt leytenantning yuragi shunday qattiq urdiki, uning dukillashi o‘ziga aniq 
eshitilib turardi
. (Z.F.) 
Bosh gap tarkibida 
shuncha, shu qadar, shunchalik, chunon
kabi nisbiy so‘zlar qo‘llanganda, 
ergash gap bosh gapdagi harakat, holatning daraja-miqdori bilan bog‘liq natijani ko‘rsatadi. 
Masalan: 
Saidaning ta’bi shu qadar ochildiki, a’zoi badani kelida tuyilganday qaqshayotgan 
bo‘lsa ham, o‘rnidan turib o‘tirdi
. (A.Q.)
63
Xullas, natija ergash gaplar semantik jihatdan «sabab-natija» munosabatini aks ettiruvchi 
gaplarga, sintaktik jihatidan tobe tarkibli qo‘shma gaplar guruhiga kiradi.
Shunday qilib, ergashgan qo‘shma gaplar semantik-sintaktik tuzilishi, qurilish qoliplari, 
qismlarini bog‘lovchi vositalar, ohangi, qismlari tarkibida shakllanuvchi mazmuniy munosabat 
hamda qo‘llanish darajasi jihatidan alohida turni tashkil etadi. Ergashgan qo‘shma gaplar 
hokim + 
tobe
 
yoki
 
tobe+ hokim
munosabatidagi sodda gaplarning o‘zaro bog‘lanishidan hosil bo‘ladi va 
bu xususiyati asosida teng tarkibli gaplardan farqlanadi. 
О‘zbek tilshunosligida ergash gaplarni sodda gap bo‘laklariga o‘xshatishga asoslangan tasnif 
keng tarqalgan. Bu tasnifga muvofiq ega, kesim, to‘ldiruvchi, aniqlovchi, hol ergash gaplar 
farqlanadi; hol ergash gaplarning turlari sifatida o‘rin, ravish, daraja-miqdor, payt, sabab, maqsad, 
shart, to‘siqsiz ergash gaplar ajratiladi. Ergash gaplarning qayd etilgan bunday ko‘rinishlari 
alohida turdagi ergashgan qo‘shma gaplarni shakllantiradi.