Pul taklifi mundaRija: Kirish

Pul taklifining kengaytirilgan modeli. Pul multiplikatori.

Pul taklifining umumlashma modeli Markaziy bankning pul taklifidagi roli xamda pulning bir kismini depozitlardan nakd pullarga okib o`tishni xisobga olgan xolda yoziladi. Bu model bir kator yangi o`zgaruvchilarni o`z ichiga oladi.Bular:
- pul bazasi (rezerv pullar, yukori kuvvatli pullar) – bank tizimidan tashkaridagi nakd pullar va tijorat banklari Markaziy bankda saklaydigan depozitlar summasi;
- deponentlash koeffitsienti - Cr = S/ D
Pul bazasini MV va bank rezervlarini R deb belgilasak,
MB=C+R
Pul taklifining kengaytirilgan modelini quyidagicha yozish mumkin:
Cr+1
Ms=-------------·MB yoki Ms=m·MB
Cr+ rr
(Cr +1)/ (Cr + rr) nisbat pul mul’tiplikatori deb yuritilib bir so`mlik pul bazasi xisobiga necha so`mlik pul taklifi yuzaga kelishini ko`rsatadi. 
Pul multiplikatorini – pul taklifining pul bazasiga nisbati ko`rinishida yozish mumkin:
MsS+DS/D+D/DCr+1
m=------------=----------- = -------------------=--------------
MB C+R S/ D + R / D Cr +rr
Cr mikdori – axolining o`z mablaglarini naqd pullar va depozitlar o`rtasida qanday proportsiyada saqlashni tanlashga bog’liq.
rr = R / D miqdori esa – axolining nafaqat Markaziy Bank belgilab bergan majburiy rezerv normasiga, balki tijorat banklari saqlab turishni mo`ljallanayotgan ortiqcha rezerv mikdoriga xam bog’liq.
Demak, pul taklifi pul bazasi va pul multiplikatori miqdoriga bog’liq ekan.Pul multiplikatori pul bazasining bir miqdorga oshishi natijasida pul taklifi kanday o`zgarishini ko`rsatadi.
Markaziy bank pul taklifini avvalambor, pul bazasiga ta`sir etish yo`li bilan tartibga soladi.
Mamlakatda pul mikdori ko`payadi, agar:
-pul bazasi o`ssa;
- majburiy zaxiralash normasi pasytirilsa;
- tijorat banklarining ortikcha rezervlari kamaysa;
-nakd pullarningn depozitlar umumiy summasiga nisbati pasaysa.