Pul aylanish qonuni va pul massasi

Iqtisodiyotda pul, kredit va banklarning uzviy bog`liqligi

REJA

•  pul nazariyasi asoslari;
• - pul muomalasini tartibga solishning modellari;
• - pul-kredit siyosati tushunchalari;
• - bozor iqtisodiyoti sharoitida pulning mohiyati, zarurligi va roli;

Pul massasi va pulning aylanish tezligi

• Pul massasi pul muomalasining muhim ko’rsatkichi bo’lib hisoblanadi.
• Pul massasi xo’jalik aylanishidagi naqd pulli hisob-kitoblarni ya’ni aholi, korxonalar, davlat tashkiloti, muassalarga tegishli xarid va to’lov vositalarining yalpi hajmini o’zida ifodalaydi.
• Pul muomalasining belgilangan muddat va davr uchun miqdoriy o’zgarishlarini bilish uchun , shuningdek pul massasi hajmi va o’sish sur’atlarini tartibga solish bo’yicha tadbirlarni ishlab chiqish uchun turli xil ko’rsatkichlar (pul aggregatlaridan) foydalaniladi

Pul muomalasini tartibga solish usullari

• Har bir davlatda pul muomalasi ma’lum qonun qoidalar asosida tartibga solib turiladi.
• Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul muomalasi ma`lum usullar yordamida tartibga solib turiladi.
• Bizning davlatimizda pul muomalasini tartibga solishda O’zbekiston Respublikasi Markaziy Banki quyidagi usullardan foydalanadi:
• Majburiy rezerv stavkasi normasini belgilash
• Tijorat banklarini ochiq bozorda qatnashishi
• Markazlashgan kreditlar uchun qayta moliyalashtirish stavkasini belgilash.

Pulning mohiyati va uning zaruriyati

• Tovarlar aylanishi xizmatlar ko’rsatilishi va turli to’lovlar bajarilishi jarayonida naqd va naqdsiz pullar aylanishidan iborat bo’lgan pul muomalasi iqtisodiyotining qon tomiri hisoblanadi. Xo’jalik turmushi, uning faolligi, iqtisodiy taraqqiyot va pirovard natijada jamiyat farovonligi barqaror va samarali pul muomalasiga bog’liqdir.
• Pul – bu shunday maxsus tovarki, u hamma boshqa tovarlar uchun umumiy ekvivalent vazifasini bajaradi. Hamma tovarlar singari pul ham, qiymat ham iste’mol qiymatga ega: shu ma’noda u boshqa oddiy tovarlardan farq qilmaydi. Pul shunday kuchga ega bo’ladiki, u umumiy ijtimoiy qiymatga ega hamma tovarlarni xarid etish vositasi bo’lib xizmat qiladi. Pul Tovar ishlab chiqarish va ayirboshlash jarayonida iste’molchilar o’rtasidagi ijtimoiy munosabatlarni ifoda etadi. Shu sababli, tovar-pul munosabatlari paydo bo’ladi