Psixologiyaning maxsus muammosi psixologik maslahatning nazariy jihatlari

Spenserning ijtimoiy evolyutsion mexanizmi

Spencer-da ijtimoiy organizmlarning evolyutsiyasi qanday (sekin rivojlanishi)? Birinchidan, aholining o'sishi tufayli, shuningdek, ijtimoiy guruhlar va darslar uyushmasi orqali. Odamlar, shuningdek, tikuv va harbiy turlarga hujum qilish uchun, shuningdek, "Sanoat jamiyatlari" ni ishlab chiqarish uchun, shuningdek, tikuv va hujumlar uchun ijtimoiy tizimlarga kiradi. Ushbu turdagi jamiyatlar o'rtasida doimiy kurash mavjud.
Ijtimoiy evolyutsiya mexanizmi uchta omilni o'z ichiga oladi:
§ Odamlar dastlab o'zlarining belgilari, qobiliyatlari, yashash sharoitida tengsizlik, natijada rol, funktsiyalar, mulk, obro'sizlantiruvchi vositalar;
§ Rasmlarga ixtisoslashuvni, ijtimoiy tengsizlikning o'sishi (kuch, boylik, ta'lim);
Jamiyat iqtisodiy, siyosiy, milliy, diniy, diniy, professional, professional, professional va hokazolarga bo'linadi, bu esa beqarorlikni va zaiflashishga olib keladi.
Ijtimoiy evolyutsiya mexanizmi yordamida insoniyat rivojlanishning to'rt bosqichini o'tkazadi:
§ Odamlar taxminan bir xil faoliyat bilan shug'ullanadigan oddiy va ajratilgan insoniyat jamiyatlari;
§ vaqtincha hudud bilan ajralib turadigan harbiy jamiyat, markazlashtirilgan siyosiy tashkilotning mehnat taqsimoti;
§ doimiy hudud, konstitutsiya va qonunlar tizimi tomonidan tavsiflangan sanoat jamiyatlari;
§ Milliy davlatlar, davlatlar federatsiyalari, imperiyani o'z ichiga olgan tsivilizatsiya.
Jamiyatning bunday olimologiyasidagi asosiy narsa harbiy va sanoat jamiyatining dikotomiyasi hisoblanadi. Quyida Spencerdagi ushbu dikotomiya jadval shaklida ko'rsatilgan (1-jadval).
Spenserning so'zlariga ko'ra, birinchi bosqichda ijtimoiy tadqiqotlar rivojlanishi ilohiyotni to'liq nazorat qilib, 1750 yilga dominant bilim va ishonch turi bo'lib qoldi. Keyin ilohiyot jamiyatining dunyoviy dunyoning dunyoviyligi natijasida imtiyozli fan maqomini rad etdi va bu rol falsafaga olib borildi va bu rol falsafaga o'tdi. haqiqiy bilimlarning. XVIII asr oxirida. Faylasuflar ilmiy aylanishga, ilm haqiqatini, Xudoning obro'si yoki falsafasi emas, balki bilim haqiqatini empirik asoslashini o'zgartirdilar. Ular bilim haqiqatini ya'ni deiddodli mish-mishlar sifatida rad etishdi. Natijada, sotsivratsiya qilishning pozitivist nazariyasi quyidagi asosiy qoidalarni o'z ichiga olgan:
§ Maqsadli dunyoga hissiy hodisalar shaklida (hissiyot, idrok, g'oyalar) shaklida beriladi, odam ob'ektiv dunyoning mohiyatiga kira olmaydi va bu hodisalarni faqat empirik ravishda tasvirlab bera olmaydi;
Jamiyat - bu odamlarning ongli faolligining va ongli faoliyatining norasmiy tabiiy omillarining o'zaro ta'siri natijasidir;
§ ijtimoiy hodisalar (faktlar) tabiiy fenomena bilan, tabiiy-ilmiy bilimlarning qo'llanilishi va ichkarisiga muvofiqdir sotsiologik tadqiqotlar;
Jamiyat hayvonlar organizmiga o'xshaydi, ular o'rtasida ularning o'rtasida muayyan organ-tizimlar mavjud;
§ Jamiyatning rivojlanishi bu odamlarning soni, farqlanishi va integratsiyasi, sobiq organlarning asoratlari va yangi paydo bo'lishining natijasidir;
§ fan odamlar uchun chinakam foyda keltiradi va insoniyatning rivojlanishi fanni, shu jumladan sotsiologik rivojlanishga bog'liq;
§ Ijtimoiy inqiloblar odamlar muammolari uchun vakili, sotsiologiya qonunlarini bilmaslik qonunlarini nogironlarni noto'g'ri boshqarishning natijasidir;
§ Oddiy evolyutsion rivojlanish, menejerlar va etakchi sinflar sotsiologiyani bilishlari va siyosiy qarorlar chiqarishda uni boshqarishlari kerak;
§ Sotsiologiyaning vazifasi ijtimoiy xatti-harakatlarning ijtimoiy xatti-harakatlari, oqilona e'tiborni jalb qilish uchun empirik asosli qonunlarni ishlab chiqishdir xalq tizimi;
Insoniyat birlashishi turli mamlakatlar Yagona yo'l bo'ylab harakatlanadigan, bir xil bosqichlarni o'tkazadi va shuning uchun xuddi shu qonunlarga rioya qiling.
Xayek pozitivistik bilimlarni tanqid qiladi, deb yozadi: "Qonunlarning bilim olish g'oyasi<...> Inson aqli qobiliyatli deb taxmin qilinadi, shunda o'zini yuqoridan va shu bilan birga uning harakati mexanizmini ichkaridan, balki tashqi tomondan kuzatib bormaslik kerak deb taxmin qilinadi. Bunday ittifoqning, ayniqsa qarama-qarshilikning qisqarishi, bu shaxsiy ongning o'zaro ta'siri, alohida ong uchun mavjud bo'lgan narsaning paydo bo'lishiga olib kelishi mumkinligi, alohida ong uchun mavjud bo'lgan narsaning paydo bo'lishiga olib keladi Shaxsiy ong, ammo, balki universal rivojlanishning butun rasmini yoritishga qodir, balki ushbu rivojlanishni boshqarishga qodir, balki uni yanada ko'proq qamrab olgan holda, uni boshqarishga imkon beradi. bu nazoratsiz bo'lsa, muvaffaqiyatli. "
Mark
Karl Mark (1818-1883) - Germaniya siyosatchisi, sotsiolog, faylasuf, tarixchi, iqtisodchi. Uning ta'limotining asosi G.V.F falsafiy ko'rinishi Gegel, dialektik materializm kontseptsiyasiga aylandi.
Mark Jamiyatning tabiiy tarixiy rivojlanishi tamoyiliga asoslangan tarixni tushunish nazariyasini ishlab chiqdi. Marksning so'zlariga ko'ra, ijtimoiy rivojlanish bitta uchtali sxemaga ega, ularning ikkinchi havolani rad javobi, ammo o'z-o'zidan uchinchi o'rinni rad etadi. Shunday qilib, tarixan birlamchi klasssiz jamiyat o'rnak, ichki qarama-qarshi jamiyat tomonidan almashtiriladi, bu esa o'z navbatida ijtimoiy ziddiyatlar olib tashlanadi. Ijtimoiy rivojlanish mexanizmi antagonistik sinflar o'rtasidagi keskin kurashdir.
Tarixni moddiy narsalarning bir qismi sifatida baholar jamiyatning tipologiyasini ijtimoiy-iqtisodiy shakllarda tasniflash tipologiyasini yaratadi. Ijtimoiy va iqtisodiy shakllanish jamiyatning o'ziga xos tarixiy turidir, asosiy xarakteristika unda ishlab chiqarish munosabatlarining turi bu.
Marksning fikriga ko'ra, har bir iqtisodiy tizim maksimal samaradorlik holatiga yetguncha rivojlanadi; Shu bilan birga, unda ichki qarama-qarshiliklar yoki zaif tomonlarda rivojlanmoqda, uni ichkaridan itaradi. Yangi tizim asoslari mavjud bo'lganlarning tubida shakllana boshlaydi. Marks ma'lumotlariga ko'ra, hech qanday ijtimoiy-iqtisodiy shakllanish, bu etarli bo'sh joyni yaratadi, bu esa etarli joy va yangi ishlab chiqarish munosabatlari, ularning mavjudligi uchun etuk moddiy sharoitda hech qachon paydo bo'lmaydi. Mark shunday ketma-ketlik qiladi: feodalizm kapitalizm, kapitalizm - sotsializm va nihoyat, sotsializm - kommunizm bilan almashtiriladigan qulni almashtirish uchun keladi (jamiyat rivojining eng yuqori bosqichlari).
Markning e'tiborini begonalashtirishga qaratilgan kapitalistik aloqalarning muhim ijtimoiy-madaniy natijalari - inson, madaniyat, shaxsiy narsalarning to'liq to'planishiga qarshi. Ta'rif yollangan xodimi sifatida tashvishlanadi - bu ish nafaqat mahsulotni, balki inson mohiyatini, balki eng boy va xilma-xillik foyda olish uchun barcha boylik va xilma-xilligi pasayadi.
Marksning so'zlariga ko'ra, siyosiy mafkura, huquq, din, oila, ta'lim va hukumat instituti jamiyatning sifatini tashkil etadi. Jamiyatning iqtisodiy asoslari moddiy mahsulotlar va sinf tuzilmasi ishlab chiqarish yo'lidir - barcha ijtimoiy institutlarning shakllanishiga ta'sir qiladi. Odamlar eng dolzarb degani, odamlar o'zlarining mavjudligini ta'minlaydigan eng muhim vositalar tomonidan boshqarilsa, uning qo'lida, bu institutsional hayotning boshqa jihatlarini shakllantirish uchun zarur bo'lgan "Oltin" tizimi. Biroq, iqtisodiy tizim qo'shimcha emas, balki qo'shimcha emas. O'z navbatida sifatli sug'orish iqtisodiy asoslarga ta'sir qiladi va uni o'zgartiradi. Mark, ishchi sinf o'z-o'zini anglashiga qodir inqilobiy mafkura bilan qurollanganda, u mavjud jamoat tartibini ag'daradi va yangi insoniy insoniyat - kommunizmni o'rnatadi, deb ishonishgan.
Karl Marks (1818-1881) va Fridrix Engels ismlari bilan (1820-1895) bog'langan tarixiy (iqtisodiy) materializm. Ular jamiyatni taniqli hayotiy faoliyat tizimi sifatida tanlab oldilar. Uning faoliyatini va rivojlanishining asosiy omillari iqtisodiy hisoblanadi. Tabiat, asosan, texnologiya rivojlanayotgan texnologiyalar yordamida jamiyatning foydasiga aylanadi. Ong va u bilan axloq, din va boshqalar, iqtisodiy hayotga bog'liq. "Odamlarning onglari ularning mavjudligini aniqlamaydi, ammo aksincha, ularning jamoatchiliklarini anglaydi." Tarixiy materializmning boshqa qoidalari ushbu printsipdan oqib chiqadi.
Jamiyatga bo'lgan siyosat-iqtisodiy yondoshish Mark va uning izdoshlari tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy shakllanish kontseptsiyasida ishlab chiqilgan (OF). Tarixiy materializmda ushbu ommaviy shakllanish ijtimoiy organizmning (a) ijtimoiy organizmning yoki (b) insoniyatning tarixiy rivojlanishining bosqichi; Bundan tashqari, (c) OEFning asosi iqtisodiyotni shakllantiradi (modul ishlab chiqarish), diniy, axloqiy emas siyosiy (davlat) Omillar.
OF tarkibiga: 1) ijtimoiy ishlab chiqarish usuli (kompaniyaning asosi); 2) asos asosida belgilanadigan (qonuniy, jamoatchilikning huquqiy, shakllari). Ishlab chiqarish tartibi Materiallar ishlab chiqarish kuchlari (odamlar va mahsulotlar va ishlab chiqarish vositalari) va ishlab chiqarish, tarqatish, birjasi, birja, moddiy tovarlarni iste'mol qilishdir. Shu ma'noda, noma'lumligicha qoldi: asosiy samarali munosabatlar yoki ishlab chiqarish usuli asosining qaysi elementi? Stalin vafot etganidan keyin ijtimoiy va iqtisodiy shakllar sifatida ko'rib chiqila boshlandi ijtimoiy organizmlar (Jamiyat),shu jumladan jamiyatning boshqa elementlari: kundalik hayot, oilaviy, turmush tarzi va boshqalar.
Uning rivojlanishining ma'lum bosqichida, moddiy mahsuldor kuchlar naqd ishlab chiqarish munosabatlari bilan mog'or kuchga kiradi. Ijtimoiy inqiloblar davri ro'y beradi: eski ishlab chiqarish munosabatlari, davlat shakllari, mafkuraviy turlari va boshqalar. Yangi mahsuldor kuchlar o'sib borguncha, OF o'lmaydi va eski sanoat munosabatlari ular bilan uchrashishni to'xtatmaydi. Bu borada insoniyat faqat jamiyatning ishlab chiqarish kuchlariga mos keladigan vazifalarni qo'yadi.
"Siyosiy iqtisodni tanqid qilish uchun" so'zida "siyosiy iqtisodni tanqid qilish" (1858) Mark yozadi: "Umumiy ma'noda omiat, qadimiy, feodal va zamonaviy, burjua, ishlab chiqarish usullari progressiv deb belgilanishi mumkin davrlar iqtisodiyot Ijtimoiy shakllanish. " Osiyo ishlab chiqarish usuli va tegishli shakllanish spencer harbiy jamiyatiga o'xshash bo'lib chiqdi.
Insoniyatning bir oifdan ikkinchisiga o'tish tabiiy tarixiy Jarayon, i.e., odamlarning ongidan va irodasiga va ularning ongini va xohishini belgilashdan qat'iy nazar Yuqorida aytib o'tilgan sxemada, yuqorida keltirilgan mahsulot ishlab chiqarish usullari uchta asosiy davrda yotqizilishi mumkin. insoniyat tarixi(Iqtisodiy shakllanmaslik): 1) professional (ibtidoiy, oldindan sanoat, nemoniy); 2) Sinf (qulli, feodal, kapitalli jamiyat - iqtisodiy); 3) klasssiz (iqtisodiy bo'lmagan, kommunistik jamiyati sotsializm) sotuvi bo'lgan.
Markizm va eng muhimlar kommunizm iqtisodiy shakllanishning yuqori turi ekanligini va kapitalizmdan kommunizmga o'tishning moliyaviy-sotsiar inqilobi natijasida amalga oshiriladigan eng muhim naqsh hisoblanadi. Ushbu inqilob kapitalistlar jamiyat evolyutsion tarzda o'ziga xos qarama-qarshiliklarni hal qila olmaydi degani tufayli ro'y beradi. Ular o'zlari yashagan kapitalistik shakllanish, ularning imkoniyatlari chegarasiga erishdi va tez orada putiparvar va sotsialistik inqilob paydo bo'ladi. Ular yanglishgan narsalari, eng yaxshilari hayotining oxirida tan olishga majbur bo'ldilar.
Kommunistlar kelajakning halokatli preparati alternativa bo'lmagan insoniyatni rivojlantirishga olib keldi. Podshohlarni, qo'mondonlarni, komandir, siyosiy elitalar va boshqalarni ongli ravishda tanlash, chunki u avvalgi avlodlardan kelgan ob'ektiv sharoitlarni aks ettiradi. Tarixiy materializmdagi "jamiyatning moddiy samarador kuchlari" vakili yakuniy sabab (harakatlantiruvchi kuch) iqtisodiy shakllanishni ishlab chiqish. Ushbu kuchlarning elementlari orasida asosiy asboblar. Qo'l fabrikasi bizga kichkina va bug 'tegirmoni bo'lgan jamiyat beradi, sanoat fabrikasi - "Falsafa qashshoq" (1847). Shunday qilib, odamlar ehtiyojlari va qiziqishlari bilan emasJamiyatning moddiy kuchlari tarixiy jarayonning haqiqiy fanlaridan.
Tarixiy materializmni chaqirish mumkin ob'ektiv materializmChunki ijtimoiy rivojlanish asosi nafaqat iqtisodiyot va uni emas ob'ektiv qonunlarodamlarning to'g'ridan-to'g'ri kuzatilishidan yashiringan. Ular aslida Xudoning joyini yoki Hegelning mutlaq ruhini egallab olishdi. Maqsadli qonunlar quyidagilar ko'rib chiqildi: jamiyat rivojlanishining asosi; Jamoatchilik jamoatchilik ongini belgilaydi; Ishlab chiqarish munosabatlari samarali kuchlarga mos kelishi kerak; Antagonistik shakllanishning harakatlantiruvchi kuchi bu sinf kurashidir; Bir shakldan ikkinchisiga o'tish ijtimoiy inqilob, "Tarixning" Lokomotiv "tomonidan amalga oshiriladi; Ijtimoiy inqilobning eng yuqori shakli protetar-sotsialistik hisoblanadi; Prometariat - bu sanoat davrining ilg'or sinfidir.
Iqtisodiyotning etakchi rolidan, iqtisodiy rivojlanishning harakatlantiruvchi kuchi sifatida iqtisodiy taniqlar kurashining roli egalladi. Ma'naviy hayotga bo'ysunuvchi (barqaror) rol o'ynadi. Postkalizmning harakatlantiruvchi kuchi sifatida metrararariat afsonasi yaratildi. Markizm kompaniyaning seminar tuzilishini predmetariat asosida topishga harakat qildi. Markizmning uslubiy printsipi oddiy: postkalistlarning prognoz-klassi, uning manfaati turli xil dunyoqalar va ijtimoiy faoliyat haqiqatlari uchun progressiv va harakatdir. Atjeois jamiyatni anglash proletariat paydo bo'lishidan oldin oldin to'g'ri edi. (To'g'ri, bu chekka, savodsiz, tegishli ish va daromad sinfi) tashuvchi bo'lishi mumkin deb tushunarsiz qoldi ommaviy taraqqiyot.)
Tarixiy materializm muhim qildi mafkuraviy funktsiya Kommunistik partiyada. "Falsafa o'z moddiy qurollarini mavsumiatsiyaning moddiy qurollarini topadi va prolesariy falsafadagi ruhiy qurol topadi". Bu ruhiy qurol, xususan, "Sovet Ajil" tomoni "Sovet-Dogmatik tomoni zaryadsiz" Sovet Ittifoqi tomoni "degan ma'noni anglatadi "Tarixiy materializm dramasi" deb nomlangan Alohida bob. Aytish mumkinki, marxistni sotish pozitivistni rivojlantirish va uning asosiy printsiplarini o'z ichiga olgan.
Karl popchi munajjimlik materializmini astrologiya bilan solishtirdi, bu esa u uchun noqulay dalillarga ahamiyat bermaydi. Liberal liberal mutafakkir Lidviigh Von Ides Gegelian va Mark Ijtimoiy falsafa va sotsiologiyasining fatalizmini ta'kidladi: "Aslida, ular tizimning ikki nuqtaida, taxminiy boshida va uning oxirgi muddati. Ular hikoya boshida sezgirlik va soddalashtirish, masalan, ruh Hegel tizimida yoki moddiy samarali kuchlar Mark tizimida. Va keyin ular ushbu tarixning ushbu rahbari ma'lum bir maqsadga, masalan, Prussiya davlatiga 1825 yil yoki sotsializmga nisbatan tahlil qilinmasligini va soddalashtirishini ta'kidlaydilar.
Nega markizm dunyoga bunday ta'sirga erishdi? Shimoliy Shimoliy, bu birinchi navbatda Marks tomonidan yaratilgan Utopian Kommudilikning surati bilan targ'ib qilingan. U o'ziga xos ziyolilar orasida Rossiyada markizmni shon-sharafga olib keldi. Ammo faqat SSSRda "proketar sotsializm" ning markmissiyasining shimolari dunyo bo'ylab mashhur mafkuraga aylantirdi. Hayekning so'zlariga ko'ra, umumta'limizm nazariyasi deyarli hech narsa emas, deb o'ylamay, sensimdonistlar tomonidan o'ylab topilmagan: mamlakat iqtisodiyotining tashkil etilishi yagona fabrika bilan taqqoslashdir; Bitta davlat bank boshqaradigan moliyaviy tizim; jamiyatni yagona maqsad uchun tashkil etish; odamlarning konialitar davlat transport vositalariga aylanishi; Kommunistik mafkurani turli din va boshqalarda aylantirish.
Tarixiy materiallarga qarshi asosiy dalillar boyo'g'li qulab tushdi
Jamiyatni o'rganish uchun ko'plab ijtimoiy institutlarning kelib chiqishi haqidagi tushunchali evolyutsion nazariyani ishlatish edi. Har bir hodisaning rivojlanishida o'rganilganida jamiyatga evolyutsion yondashuv muhim ahamiyatga ega.
Ingliz sotsiologining evolyutsiyasi - umumbashariylik, ham tabiiy umumiylik va eng shaxsiy ijtimoiy va shaxsiy hodisalarning barcha o'zgarishlarini bir xil darajada tushuntirish. U ijtimoiy fazilatlarga organizmga xos organizmning tarafdoridir va jamiyatni yagona biologik organizmga o'xshash deb hisoblaydi.
O'qishga asoslangan organik dunyo Darvin evolyutsiyasining mavjudligi g'oyasi oldida etti yoshda bo'lgan Spenser biologik dunyo va shakllangan printsiplar tabiiy tanlanish va tabiat olamida omon qolish uchun kurash. U ko'p vaqtni tabiat va jamiyat o'rtasidagi munosabatlarini to'ladi.
Asoslangan ilmiy faktlar Va ma'lumotlar, Spencer Evolyutsiya g'oyasini istisno va tabiat va jamiyatdagi jarayonlar - makon, kimyoviy, biologik va ijtimoiy jihatdan tarqatdi. Spencer hatto psixologiya va madaniyat ham kelib chiqishi tabiiy va shuning uchun tabiat qonunlariga ko'ra tabiiy va tabiiy rivojlanish.
Jamiyat tabiiy chiqadigan shaklga ega bo'lgan jamiyat xuddi shu evolyutsiya qonunlariga bo'ysunadi. Spenser uchun organik xususiyatni tahlil qilish biri edi uslubiy asoslar Jamiyatni va uning jarayonlarini o'rganish. Bu ikkalasi boshlanadi: jamiyatning maxsus organizmligi va evolyutsiya g'oyasi sifatida, sarmoyachi sotsiologiyada ikki yo'nalishda hisoblanadi: organizm va evolyutsionizmning asoschisi hisoblanadi.
Spenser evolyutsiyaning uchta bosqichlari haqida gapirdi: iqtisodiy evolyutsiyaga tegishli, cheksiz, organik va nazorat qilinadigan, bu ijtimoiy evolyutsiyaga tegishli. Bu erda ko'plab shaxslarning, muvofiqlashtirilgan jamoaviy faoliyatining, ularning oqibatlari, har qanday individual harakatlarning ehtimolidan yuqori bo'lgan.
Ijtimoiy evolyutsiya paytida turli avlod aholisining birgalikdagi sa'y-harakatlari, jamiyatning ko'plab funktsiyalari o'zgaradi, ular o'z navbatida, ma'lum bir qiyinchiliklarda xilma-xillikka ko'payadi.
Spenserning butun mafkuraviy kontseptsiyasining markaziy tushunchasi evolyutsionizmdir. Uning ta'rifiga ko'ra, evolyutsiya materiyaning integratsiyasi, ma'lum bir turchan masala, ya'ni jamiyat, ammo bu jamiyat - qila olmaydi va kerak emas, bu evolyutsiya. alohida odamni jalb qilmang.
Sotsiologiya mavzusi (Spenserga ko'ra) - evolyutsiyani eng yaxshi o'rganish murakkab shakl. Jamiyat jamiyatida Spenser integratsiyalashuvni ko'rsatadi (massa, uyushmaning ko'payishi), gomodan turli xil holga keltiradi (oddiy qabiladan madaniyatli millatga o'tish); Ushbu jarayonlarning taraqqiyotlari bilan, jamiyat va tashkiliy tashkilot (ijtimoiy tashkilot) uyushmasi ortib bormoqda.
Spenser nuqtai nazaridan ijtimoiy evolyutsiya jarayonida odamlarning jamoaviy faoliyatining va ijtimoiy institutlarning jamoaviy faoliyatining ahamiyati oshadi.
Herbert Spenserning evolyutsion nazariyasi XIX asrdagi eng mashhur nazariyalardan biri. Spenser Sotsiologiya Jamiyat
Ingliz tili mujassam etgan muhim fikrni evolyutsiya jarayonining voqeli emasligiga shubha qilmaslik mumkin emas. Ushbu jarayonning ob'ektiv mezoni, u fenomenni farqlash va birlashtirish darajasini ko'rib chiqdi. Nihoyat, eng yuqori darajaga o'tish uchun ob'ektiv mezonni ajratish g'oyasi ijobiy ma'noga ega bo'ldi, chunki har qanday tizim uning elementlarining farqlanishini va bir vaqtning o'zida ma'lum bir tuzilishga integratsiyalashuvini o'z ichiga oladi.
Spenser jamiyat va organizm o'rtasida bir xil mavjudotlarning turli xil turlari kabi o'xshashlikni o'tkazadi. Jamiyatning rivojlanishi, integratsiya va farqlash jarayonida tashkil etilib, kichik jamoat guruhlari kattalashadi va ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lib, u yanada kuchayadi, u hali ham kuchliroq , ammo bu qismlar barcha turli xil, ya'ni bir-birlariga o'xshamaydi. Shu nuqtai nazardan, rivojlanishning balandligi butun va farqlarni farqlash darajasining o'zgarishi bilan o'lchanadi: tanadan qanchalik mukammal bo'lsa, shunchalik mukammal bo'ladi
Organik va ijtimoiy agregatlar ikkalasi ham Spenser tomonidan progressiv o'zgarishlarga muvofiq tavsiflanadi.
Jamiyatning o'sishi ba'zan bir-biridan alohida rivojlanishi mumkin bo'lgan ikki yo'l bilan davom etadi. Bular oddiy birliklarning ko'payishi yoki guruhlar uyushmasining ilgari ochilgan bo'linmalari birlashmasi tufayli aholining o'sishi.
Hajmdagi birliklarning o'sishi doimiy ravishda ularning tarkibining murakkabligi oshishi bilan birga keladi. O'sish jarayoni, Spenser ta'rifiga ko'ra integratsiya jarayoni hisoblanadi. Va integratsiya, o'z navbatida, tana yoki jamiyat hayotiy qolishga intilgan bo'lsa, I.E., agar u mavjudlik uchun kurashda omon qolishni xohlasa, men hamroh bo'lishi kerak.
Evolyutsiyaning pastki miqyosida joylashgan hayvonlar, shuningdek yuqori tashkillashtirilgan mavjudotlarning embrionlari farq qilmaslik, nisbiy bir hillik bilan ajralib turadi. Jamiyat bilan ham xuddi shunday. Ijtimoiy agegratsiyalar, organik, shuningdek, qarindoshlik to'g'risidagi qonuniy holatda, ularning tarkibiy qismlari bir-biriga bog'liq bo'lgan holatlar, bu qismlar har xil bo'lganda, farqlovchi qismlarga nisbatan farqlanadi. Bundan tashqari, bir-birining qismlarga o'xshamasligi bilanoq ular bir-biridan aloqalarni boshlaydilar; Shunday qilib, farqlanishning ko'payishi bilan o'zaro bog'liqlik ijtimoiy tarkibiy qismlarning integratsiyasi ko'payadi va natijada.
Ijtimoiy evolyutsiya muammolari Spenser Spenser sporti va uning yutug'ini izlash bilan bog'liq muammolar uning sotsializmni talqin qilishda rivojlanishini topdi - bu davrda mavjud bo'lmagan jamiyatning zamonaviy ingliz sotsiologiyasi bashorat qilingan va ko'plab mutafakkirlar targ'ib qilishdi.
Sanoat jamiyatini har bir kishining manfaatlariga mos keladigan ijtimoiy qurilmaning o'ziga xos xususiyati sifatida tavsiflovchi, har bir jamiyatning manfaatlariga mos keladi, harbiylar, sotsiolog dastlab boshqalarning rad qilinishini e'lon qildi " Ijtimoiy agregat ". XIX asrning ikkinchi yarmida. Sotsializmning turli xil nazariyalari juda kuchli edi, kelajakdagi jamiyatni tartibga solishga va kapitalizmning keskin qarshi chiqishi, ulardan o'tib, keskin rad etishi mumkin bo'lgan munosabatni bildirish mumkin edi.
"Sotsiologiya asoslari" ishida sanoat muassasalariga bag'ishlangan bo'limda, "Sotsializm" dehori mavjud. Unda muallif ushbu jamiyatning iqtisodiy asoslarini ishlab chiqarishni boshqarish masalalariga urg'u berishda e'tibor qaratadi. Asosiysi, agar u yangi jamiyat nazarida bo'lsa, sotsializmda hokimiyat va boshqaruvni markazlashtirish va monopollashtirish, agar u yangi jamiyatning nazariyotchilari bo'lgan shaklda amalga oshirilsa, bu asosiy narsa. Ushbu ijtimoiy xususiyatlar muqarrar ravishda majburlashga olib keladi, ammo hech qachon hech qachon odamlarning faoliyatining haqiqiy samaradorligiga hissa qo'shmagan.
Spenser Sotsivni qullikning o'ziga xos shakli sifatida o'rganib chiqdi. Bunday identifikatsiyalashning asoslari qullik va sotsializm o'rtasidagi asosiy o'xshashlik edi: majburlashning mavjudligi. Xizmatkorning barcha ishlarining barchasini yoki sotsialistik jamiyatning a'zosi, faqat u uchun biron bir kishining o'ziga xos odamni gapirmaydi, balki davlat haqida gapirmaydi.
Angliya sotsiolog kompaniyasi boshdoshlariga qaratilgan tadbirkorlar, ularning shaxslari va xudoni ishbilarmonlar, ularning shaxslari va xudoizmini ko'rib chiqayotganini ko'radi. Sotsialistlar, monopollashtirilgan va majburlash, majburlashni yo'lga qo'ygan holda yo'naltirilishi kerak asosiy usul uning mavjudligi. Ammo ildizdagi bunday pozitsiya noto'g'ri, spencer spender deb hisoblaydi, chunki u har bir insonning hayot printsipi sifatida va shuning uchun ko'pchilikka qarshi.
Buyuk ijobiy ahamiyatga ega bo'lgani, oilani jamiyatda oila ishlashiga nima yordam bergani ma'lum. Bundan tashqari, oilani oilaga oid sotsialistlar va kommunistlarning kollektivlik ta'limoti qabul qilinishi mumkin emas edi. Ularning "Olim" ning noto'g'ri e'tiqodi, bu ta'limotlarda oilaviy hayotning axloqi va oiladan tashqarida axloqiy hayot o'rtasida farq yo'q edi. Ingliz sotsiologining so'zlariga ko'ra, bu mumkin emas, hayotning oilaviy rejimini butun jamiyatga tarqatish imkonsizdir va aksincha, oila uchun ijtimoiy munosabatlarning normalari. Aslida, bu sportchilarning oilani "kollektivlashuv" ga qarshi ajralmas chiqish edi. 1917 yildagi Sovet Ittifoqida bo'lib o'tgan tadbirlarning keyingi kursi, anchadan-ochiq, oiladagi "kollektivlashuv" ning yangi tushunchalari, ingliz tilini qiziqtirgan tashvish va qo'rquvda emasligini ko'rsatdi.
Spenser sotsializmning yakuniy nopokligiga amin edi, ammo vaqtinchalik g'alabalaridan juda qo'rqib, ularni beparvolik va beparvolikning eng keskin shakllari bilan birlashtirishga ishonishgan. Uning fikricha, sotsializm barcha mamlakatlarning rivojlanishiga xalaqit beradi yuqori darajaVa unga intilish. Bunday ishonch nuqtai nazarga asoslangan edi, shunga ko'ra, sotsializm odamlar, sinflar, davlatlarga ularning faoliyati davomida faoliyat natijasida aralashishni anglatadi. Sotsializm va rejalashtirish bir-biridan ajralmas hisoblanadi. Bu shunday bo'lganligi sababli, individual erkinlik, erkin raqobat ehtimoli deyarli imkonsiz bo'ladi.
Sotsializm Spencetoga harbiy jamg'armaga yoki hatto uning turlariga yaqin bo'lib tuyuldi. Aslida, agar biz kuchli majburiy majburlash, majburiy hamkorlik, shaxsning holati, printsipini, passivi, sinflar va boshqalar uchun etarli darajada qattiq tartibga solish bo'lsa, Bu va sotsializm o'rtasidagi o'xshashlik haqiqatan ham katta.
Sotsiolog ma'lumotlariga ko'ra, sotsializmga va ishchilarga tadbirkorlardan ham ko'proq ishchilar ham qiziqmaydi. Gap shundaki, sotsializmda ishchilar o'zlarining erkinliklari va davlat tomonidan majburlashning cheklanishiga qarshi tura olmaydilar, chunki ularni himoya qiladigan faol kasaba uyushmalari shaklida imkoniyatlar yo'q. Erkin mehnat bozori va ixtiyoriy (va sotsializmda bo'lmagan) hamkorlik sharoitida hamkorlikka qarshi tadbirlar kasaba uyushmalarining kuchli qarshilik ko'rsatilishi mumkin.
Spenserning sotsiologik ijodiyoti qanday ma'nosi nima? Albatta, birinchi navbatda, tarixiy muqarrarlik, ijtimoiy evolyutsiyaning naqshlari va irlevistik namoyishi va bu maqsad uchun oqilona ilmiy dalillardan foydalanish. Ushbu tahlil tufayli ikkinchisining keng doirasi xIX-lar. Ichida. Ijtimoiy evolyutsiyaning umumiy g'oyasini tushuntirib beradigan insoniyatning rivojlanishi va taraqqiyotiga ishonch bilan kiradi.
Jahon sotsiologiyasi yaxshi rivojlangan kontseptsiyalarni (ijtimoiy organizm, tuzilish, funktsiyalar, ijtimoiy institut va boshqalar) olib kelindi, ularsiz uning kelgisiz. Spenser sotsiologiya fanini namoyish etdi, bu ijtimoiy organizm sifatida jamiyatni o'rganish uchun asosiy vositalardan biri bo'lgan qiyosiy tarixiy usuldan foydalanishning keng ko'lamidir. Angliya sotsiolog jamiyatning tipologiyasini ishlab chiqdi, bu bugungi kunda turli tuzilma va tasniflarni o'rganadigan befarq sotsiologlar qoldirmaydi. U ijtimoiy faoliyatning juda muhim va nufuzli sohasida sotsiologiyani o'zgartirish yo'lidagi yangi va juda muhim qadam tashladi.

3.