"psixologiya"



Download 1,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/253
Sana28.04.2020
Hajmi1,78 Mb.
#47964
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   253
Bog'liq
psixologiya

 
2.  Psixika va ong. 
Ko’pincha  biz  psixika  bilan  ongni  bir  ma’noda  ishlatamiz.  Bu  to’g’ri. 
Chunki  psixikaning  yuksak  shakli  ong  bo’lib  hisoblanadi.    Lekin  psixika 
insonlarga  ham,    hayvonlarga  ham  xosdir,    ong  esa  faqat  insonlarga  xos 
xususiyatdir.   
Obyektiv  borliq  inson  miyasida  turli  xil  darajada  aks  etadi.    Ong 
psixikaning  eng  yuksak  darajasi  bo’lib,    u  faqat  insongagina  xosdir.    Ong 
ijtimoiy-tarixiy  sharoitda,    mehnat  faoliyatida  boshqa  odamlar  bilan  til 
yordamida munosabatda bo’lishi natijasida shakllangan. Ontogenetik taraqqiyot 
jarayonida ham ong ijtimoiy muhit ta’siri ostida faoliyat va muloqot jarayonida 
shakllanadi.   
Psixologiya fanida "ong" tushunchasi bilan bir qatorda "ongsizlik",  "ong 
osti"  tushunchalari  ham  o’rganiladi  va  tahlil  qilinadi.    Ongsizlik  psixikaning 


 
17 
quyi darajasi bo’lib, bunda qilinayotgan ishlarga hisobat berilmaydi,  xulq-atvor 
va hatti-harakatlar ongli ravishda boshqarilmaydi.  Ongsizlik sohasiga quyidagi 
psixik  xodisalarni  kiritish  mumkin:  uyqu  holatidagi  xodisalar  (tush  ko’rish); 
ilgari ongli bajarilgan,  ammo ko’p takrorlanishi natijasida avtomatlashib ketgan 
hatti-harakatlar;  faoliyatga  undovchi,    ammo  anglanmaydigan  mayllar  va  h.  k.  
Kasal odam psixikasida yuzaga keladigan ba’zi patologik holatlar ham ongsizlik 
xodisalari jumlasiga kiradi: alahlash,  gallyusinasiya va shu kabilar.  
 Hayvon  psixikasi  bilan  inson  ongini  bir-biridan  farq  qila  bilmoq  kerak.  
Inson  ongining  hayvon  psixikasidan  asosiy  farqini  quyidagilarda  ko’rish 
mumkin: 
1.    Inson  hayvonlardan  farq  qilib  o’z  faoliyatining bo’lajak  natijasini oldindan 
ko’ra olishi mumkin.  Bundan tashqari,  kishi o’z ishini oldindan rejalashtiradi,  
uni bajarish uchun eng oson yo’l,  usullarni tanlaydi.  
Agar  hayvonlar  atrofdagi  muhitga  ongsiz  ravishda  moslashsalar,    inson 
esa  o’z  ehtiyojini  ko’prok  darajada  qondirish  uchun  muhitga  ongli,    rejali 
ravishda moslashadi.  Bu moslashish mehnat jarayoni orqali bo’ladi.  
2.  Inson shuning uchun o’z faoliyatini rejalashtiradiki,  oldindan ko’ra biladiki,  
chunki  u  nutqqa  egadir.    Uning  nutqqa  ega  bo’lishi  hayvonlardan  ajratib 
turuvchi ikkinchi muhim farqidir.  Doimo boshqalar bilan munosabatda bo’lish,  
kitob  o’qish,    ishlab  chiqarish  madaniyati  bilan  tanishish,    texnikani  egallash 
tufayli inson o’z ongini boyitib,  o’stirib boradi.  
3.    Insonning  hayvonlardan  yana  bir  muhim  farqi  shuki,    u  jamiyat  ichida,  
jamoa  ichida  yashaydi.  Jamiyatda  yashamasdan,    jamoa  a’zolari  bilan 
munosabatda bo’lmasdan turib inson shaxsi shakllanmaydi.  
Insonning ongi mehnat jarayonida,  yangi-yangi mehnat qurollarini yasash 
prosessida o’sib boradi.  
Xulosa qilganimizda,  psixologiya inson va hayvonga  xos bo’lgan psixik 
jarayonlarni,    ularning  paydo  bo’lish  yo’llarini  va  rivojlanish  xususiyatlarini 
o’rganadigan  fandir.   Psixika  esa  bosh  miya  va  nerv  sistemasining  mahsulidir.  
U doim o’sib,  rivojlanib boradi.  Psixikaning eng yuksak shakli ong bo’lib,  u 
faqat insonlarga xosdir.  Ong shaxsiy va ijtimoiy shaklda bo’ladi.  
Inson  psixikasining  taraqqiyoti  filogenez  va  ontogenezni  boshidan 
kechiradi.  Filogenez shuki,  odamzod paydo bo’lgandan toki hozirgi davrgacha 
avloddan-avlodga  psixika  takomillashgan  holda  o’tgan.    Masalan,    dastlabki 
odaminson  maymunlar  yoki  ibtidoiy  jamoa  tuzumi  davridagi  odamlar  bilan 
hozirgi insonlar psixikasi o’rtasida beqiyos darajada katta farq bor.  Ontogenez 
esa bola tug’ilgan kundan toki umrining oxirigacha yoshining ortib borishi bilan 
psixikasining ham o’sib,  rivojlanib borishidir.  

Download 1,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish