"psixologiya"


 Tafakkur turlari.  Muammoli vaziyat va masala yechish



Download 1,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet143/253
Sana28.04.2020
Hajmi1,78 Mb.
#47964
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   253
Bog'liq
psixologiya

2. Tafakkur turlari.  Muammoli vaziyat va masala yechish. 
Tafakkurning  individual  xususiyatlari,    ya’ni  sifatlari  deganda  uning 
mazmundorligi,  mustaqilligi,    epchilligi,    samaradorligi,    kengligi,    tezligi,  
chuqurligi kabilarni tushunamiz. 
Tafakkur quyidagi turlarga bo’linadi: 
1. Ko’rgazmali – harakat tafakkur.  
2. Ko’rgazmali – obrazli tafakkur.  
3. Ixtiyorsiz va ixtiyoriy tafakkur.  
4. Konkret va abstrakt tafakkur.  
5. Ijodiy tafakkur.  
Inson tomonidan bevosita idrok qilinayotgan predmetlar emas, balki tasavvur 
qilinayotgan  obrazlar  haqida  fikr  yuritish  ko’rgazmali  –  obrazli  tafakkur 
deyiladi.   
Bog’cha yoshidagi bolalar ilmiy tushunchalarga ega bo’lmaganligi uchun 
bilish  faoliyatida  asosan  ko’rgazmali  –  obrazlarga  suyanib  fikr  yuritadilar,  
mulohaza bildiradilar,  hukm chiqaradilar.  
Ixtiyorsiz  tafakkur  deb  mantiqiy  tafakkur  yordamida  ko’p  vaqtlar 
davomida hal qilinmagan aqliy vazifalarning to’satdan, kutilmaganda hal qilinib 
qolishi prosessiga aytiladi.  
Ixtiyoriy  tafakkur  jarayoni  mulohaza,    muhokama,    isbotlash,    gipoteza 
qilish kabi shakllarda kamoyon bo’ladi. Matematika, fizika, ximiya,  psixologiya 
va boshqa fanlardagi muammo va masalalarni yechish jarayonlari bunga yorqin 
misol bo’la oladi.  
Abstrakt    tafakkur  narsalarning  moxiyatini  aks  ettiruvchi  va  so’zlarda 
ifodalovchi tushunchalarga tayanib fikr yuritishdir.   


 
123 
Fikr yuritilishi lozim bo’lgan narsa va xodisalarni idrok va tasavvur qilish 
mumkin bo’lsa,  bunday tafakkur konkret tafakkur deyiladi.   
Nazariy  tafakkur  deb  xodisalarni  izoxlashga  faraz  qilishga  qaratilgan 
tafakkur turiga aytiladi. 
Voqyelikni o’zgartirish vositasi bilan real narsa va xodisalarni yaratishga 
yo’naltirilgan  fikr  yuritish  amaliy  tafakkur  deyiladi.  Amaliy  tafakkur  «Qanday 
qilib?»,  «Qaysi yo’l bilan?» kabi savollarga javob berish jarayonidir.    
  Ijodiy    tafakkur  murakkab  bilish  faoliyatidan  biri  bo’lib  tadrijiy 
ravishda,  izchil  o’zaro  bog’langan  jarayonlardan  tashkil  topadi:  dastavval 
savollar  tug’iladi,    vazifa  aniqlanadi,    masala  yechish  uchun  savollarga  javob 
qidiriladi.    Ijodiy  tafakkurning  navbatdagi  komponentlari  quyidagicha  aks 
ettiriladi:  qo’yilgan  savollarga  javob  izlash,  masalani  yechishga  yordam 
beradigan yo’llar,  usullar,  vositalar,  qoidalar va ko’nikmalarni kidirish,  ularni 
tanlash va faoliyatga tadbiq qilish va boshqalar. 
 

Download 1,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish