"psixologiya"

MUNOSABATLARDAGI TAFOVUT-
KONFRONTATSIYA 
 
 
Konstruktiv 
 
destruktiv 
 
 
Taraqqiyot, yangilik 
 
tanglik-stress 
 
 
 
ZIDDIYAT, NIZO   
 
Demak,  yuqoridagi  holatlar  ko‘p  hollarda  quyidagi  turdagi  nizoli 
vaziyatlarni keltirib chiqaradi: 
 
ta’sirning yo‘nalishiga ko‘ra: vertikal va gorizontal; 
  nizoni hal qilish usuliga ko‘ra: antogonistik va kelishuvga olib keladigan 
nizolar - kompromiss; 
 
namoyon bo‘lish darajasiga ko‘ra: ochiq, yashirish, potensial, asosli; 
 
ishtirokchilar soniga ko‘ra: shaxsiy, shaxslararo, guruhlararo; 
  kelib  chiqish  tabiatiga  ko‘ra:  milliy,  etnik,  millatlararo,  ishlab  chiqarish, 
hissiy-emotsional. 
Agar yuqoridagilarni tahlil qiladigan bo‘lsak, “gorizontal nizolar”  hayotda 
eng  ko‘p  uchraydi.  Bunday  nomurosozliklar  aksariyat  hollarda  xodimlar 
o‘rtasida  ayrim  a’zolarning  ishni  yaxshilash,  yangi  ish  metodlarini  joriy  etish, 
axloq normalarini himoya qilish, adolat uchun kurash, ilg‘or jamoa a’zolarining 
shu  erdagi  ma’naviy  muhitni  sog‘lomlashtirish  borasidagi  fikrlarini  ayrimlar 
tomonidan e’tirozlar bilan qabul qilishi natijasida ro‘y beradi. 
“Vertikal nizolar” esa ko‘pincha rahbar bilan xodim o‘rtasida sodir bo‘lib, 
u  bir  qarashda  liderlikka  da’vogarlik,  yuqoridan  tazyiq,  pastdan  turib  boshqa 
xodimlar  yoki  kuchlar  atrofida  birlashish, saralanishlar  oqibatida  kelib  chiqadi. 
Bunda nizoning tashabbuskori va bosh aybdori kimligiga bog‘liq tarzda uni xal 
qilish 
usuli 
tanlanadi. 
Masalan, 
agar 
boshliq 
xodimning 
ishga 
mas’uliyatsizligidan  noroziligi  tufayli  paydo  bo‘lgan  nizo  bilan  uning 
professionalizm borasida xadeb “o‘zini ko‘rsatayotganligidan” noroziligi tufayli 
kelib chiqadigan nizoning ham farqi bor. 

---

 
63 
Har  qanday  nizoning  asl  tub  mohiyati  shundaki,  uning  paydo  bo‘lishi 
ayrim  o‘zgarishlarga  olib  keladi.  Bu  o‘zgarish  ijobiy  o‘zgarishlarni  keltirib 
chiqarsa, uni konstruktiv, salbiy oqibatlar yoki xodimlar qo‘nimsizligini keltirib 
chiqarsa, distruktiv xarakterli deb ataymiz.