"psixologiya"

Irodaviy harakatlarning nerv-fiziologik xususiyatlari.  
Irodaviy  faoliyat  turli-tuman  harakatlar  natijasida  amalga  oshiriladi.  
Harakatlar  esa  suyak-muskul  sistemasining  faoliyati  tufayli  vujudga  keladi.  
Ma’lumki,  insonda turli harakatlarni vujudga keltiradigan 600 dan ortiq katta va  
kichik  muskullar  mavjuddir.    Bu  muskullarning  harakati  alohida-alohida,    bir-
biridan  ajralgan  holda  emas,    balki  ularning  birgalikdagi  faoliyati  tufayli  hosil 
bo’ladi.    Insonning  istalgan  bir  harakatida  bir  guruh  muskullar  albatta  ishtirok 
etadi.    Bosh  miya  yarim  sharlarida  harakatlarni  boshqaruvchi  maxsus  uchastka 
bor.  Bu yerdan tanamizning barcha qismlariga nerv tolalari ketgan bo’ladi.  Bu 
markaz  teskari  aloqa  usulida  ishlaydi  va  harakatlarimizni  boshqarib,    tartibga 
solib  turadi.    Bordi-yu  harakat  markazi  ishdan  chiqsa,    odamning  harakatlari 
ham  bir-biri  bilan  uyg’unlashmaydi,    izdan  chiqadi,    qilmoqchi  bo’lgan  ish-

---

 
132 
harakatlarni odam to’g’ri bajara olmaydi.  Buni spirtli  ichimlik iste’mol qilgan 
kishi harakatida ko’rish mumkin.  
 
Irodaning  nerv-fiziologik  mexanizimi  sifatida  bosh  miya  katta  yarim 
sharlari  po’stining  shartli  reflekslar  hosil  qilishdan  iborat  bo’lgan  faoliyatini 
ham ko’rsatish mumkin.    
 
Demak,    irodaviy  harakatlarning  mexanizmini  bosh  miyadagi  harakat 
markazi  faoliyati,    suyak-muskul  sistemasining  faoliyati,    shartli  reflekslar  va 
ikkinchi signallar sistemasi tashkil etadi.