Psixologiya kafedrasi umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti

Бутун алифбони бирдан ўргатиш оғирдир .

Ибтидо (бошда) уч, беш, ҳарф ўргатиб бориш (енгил) дур.

8-shakl.

9 -shakl

1 0-shakl

11-shakl

9-shakl.

Muallif ismi va sharifi	Darslik va qshllanmalar nomi	Nashr etilgan yili va joyi
Saidrasul Saidazizov	“Ustodi avval”	Toshkent, 1902
Ali Asqar Kalinin	“Muallimi soniy”	Toshkent, 1903
Qori	“Adiba avval” (“Alifbe kitobi”)	Toshkent, 1907
A.Shakuriy	“Raxnomai savod”	Samarqand, 1908.
A.Avloniy	“Adabiyot yoxud milliy she’rlar” (Adabiyotdan xrestomatiya) 1,2 –qism.	Toshkent 1909
A.Avloniy	“Adibi avval”.	Toshkent 1910
A.Avloniy	“Birinchi muallim”	Toshkent 1912
A.Avloniy	“Ikkinchi muallim”	Toshkent 1912
A.Avloniy	“Turkiy guliston yoxud axloq”	Toshkent 1913
A.Avloniy	“Tarix”	Toshkent 1916
S.Ayniy	“Taxzib us-sibiyon” (“bola tarbiyasi”)	Kogon 1909
Abduxoliq Usmon qori	“Tahsil ul tajvid” (“yengil adabiyot”)	Qo’qon, 1911 y
Muhammadjon Qori Naimjon	“Odobli bola”	Toshkent, 1912
Raximov Muhammadjon Mirza	“Ta’limiy xisob” (“Arifmetika ta’limi”)	Toshkent, 1912y.
Saidaxmad Siddiqiy	“Mir’ati adab” (“Odob ko’zgusi”)	Samarqand, 1912.
M. Abdurashidxonov	“Yer yuzi”	Toshkent, 1913
Muhamadjonov Abduholiq	“Turkiy alifbe”	Qo’qon, 1916y
Mahmudho’ja Behbudiy	“Qisqacha umumiy jo’g’rofiya”	1905y
Mahmudho’ja Behbudiy	“Bolalar uchun kitob”	1905y.
Mahmudho’ja Behbudiy	“Islomning qisqacha ta’rifi”	1910 y
Mahmudho’ja Behbudiy	“Amaliyoti islom”	1910 y
Mahmudho’ja Behbudiy	“Aholi jo’g’rofiyasiga kirish”	1910 y
Mahmudho’ja Behbudiy	“Rossiyaning qisqcha jo’g’rofiyasi”	1920 y
H. Niyoziy	“Qiroat”	1915 y.
H. Niyoziy	“Yengil adabiyot”	1911 y.
H. Niyoziy	“O’qish kitobi”	1911 y.

Yangi usul maktabining ilk tashkilotchilari. 11-shakl

№	Yangi usul maktabi tashkilotchilari	Yangi usul maktabini qayerda tashkil etishgan	Tashkil etilgan yili
1	Salohiddin domla	Qo’qonda	1898
2	Shamsiddin domla	Andijonda	1899
3	Mannon qori	Toshkentda	1899
4	Abduqodir Shakuriy	Samarqand “Rajabamin” qishlog’ida	1901
5	Saidaxmad Siddiqiy	Samarqand “Xolvoyi” qishlog’ida	1903
6	Abdulla Avloniy	Toshkentda: Mirobod daxasi Degrez maxallasida	1904 1909
7	Xamza Hakimzoda Niyoziy	Qo’qonning: “Qashqir darvozasi” maxallasida “Xojibek” guzarida Marg’ilonda	1910 1911 1914
8	Ismatulla Raxmatullayev	Samarqandda “Registon” ko’chasida	1910

Dasturni ishlab chiqish va amalga oshirishda Ubaydullaho’ja, Abdullaxo’jayev, Toshpo’latbek Norbo’tabekov, Abdulhamid Cho’lpon faol ishtirok etadilar, Munavvarqori Abdurashidxoniv Abdurauf Fitrat, Maxmudxo’ja Behbudiy, Hamza Hakimzoda Niyoziy, Abdulla Avloniy ma’rifatparvarlik, ta’lim-tarbiya haqidagi qarashlari, g’oyalari bilan shuhrat qozondilar.

Quyida jadidchilik harakatini nomoyondalari ma’rifatparvar ziyolilardan ba’zi birlari haqida to’xtalib o’tamiz.

8-mavzu

Turkiston o’lkasida ma’rifiy-pedagogik fikrlarning shakllanishi

Ma’ruzani olib borish texnologiyasi

Mashg’ulot vaqti 2-soat	Talabalar soni: 58 ta
Mashg’ulot shakli	Ma’lumotli ma’ruza
Mashg’ulot rejasi	1. Turkistonda jadidchilik harkati. Yangi usul maktablarining paydo bo’lishi.
O’quv mashg’ulotning maqsadi: Turkiston o’lkasida islom diniy-tarbiyaviy muassasalarining an’anaviy tizimi. Trkistonda chorizm maktab siyosiatining boshlanishi. Turkiston o’lkasida ilg’or pedagogik fikrlar jadidchilik harakati, yangi ususl maktablarining paydo bo’lishi haqida tushuntirish va nazariy bilim berish.
Pedagogik vazifalar		O’quv faoliyati natijalari:
1. Turkiston o’lkaida jadidchilik harakati, yangi usul maktablariing paydo bo’lishi va uning ma’orif tizimi taraqqiyotida tutagn o’rni. I.Gaspirali, Munavvar Qori, A.Avloniy, Shakuriy, Maxmudxo’ja Bexbudiy, A.Fitrat, X.X.Niyoziy va boshqa ma’rifatparvarlarning yangi usul maktablarini tashkil etish borasidagi faoliyati, Saidrasul Saidazizovning “Ustodi avval” darsligi va uning ahamiyati haida keng va atroflicha nazariy bilim berish.		1. Turkiston o’lkasidagi jadidchilik harakati, yangi usul maktablarining paydo bo’lishi va uning maorif tizimi taraqqiyotida tutagn o’rni to’g’risida nazariy bilimga ega bo’ladi. Jadidchilik harakati namoyondalarining pedagogik qarashlarii taqqoslaydilar va taxlil qila oladilar.
Ta’lim berish usuli		Ma’ruza “Aqliy xujum”, “Kaskad”, “Klaster”, “Blis - so’rov”.
Ta’lim berish shakllari		Ma’ruza, ommaviy guruxliyu
Ta’lim berish vositalari		Ma’ruza matni, tarqatma materiallar, slaydlar, proyektor, video-tasma.
Ta’lim berish sharoiti		Texnik vositalar bilan ta’minlangan auditoriya.
Monitoring va baholash		Og’zaki nazorat, savol – javob, o’z-o’zini ngazorat qilish, reyting tizimida baxolash.

Ma’ruzaning texnologik xaritasi

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchi
I bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish (Da’vat bosqichi) 10 daqiqa	1.1.Talabalaorga ma’ruzani mavzusini e’lon qiladi. O’quv mashg’ulotining maqsadi va natijalarini tushuntiradi.	Mavzuni nomini yozib oladilar.
	1.2. Har bir tinglovchiga mavzu bo’yicha tarqatma materiallarni tarqatadi.	Tarqatma materialdan foydalanadi.
	1.3. Mavzu bo’yicha ma’ruza mashg’ulotining tayanch iboralari va ma’ruza rejasiga izox beradi. Mavzu yuzasidan “blis - so’rov” usulida ma’lum bo’lgan tushunchalarni faollashtiradi.	Tinglaydilar va o’z fikrlarini erkin bayon etadilar.
2. Asosiy bosqich (Anglash bosqichi) (55 daqiqa)	2.1.O’quv mashg’uloti rejasida birinchi bo’yicha ma’ruza qiladi. Ma’ruza mashg’ulotini “Aqliy xujum” uslubi bilan boshlaydi. Talabalarda bilimlar mavjud, uni bevosita mustahkamlash uchun islom diniy – tarbiyaviy muassasalarining an’anaviy tizimiga nimalar kiradi? deb savol beradi, umumlashtiradi.	Talabalar o’z fikrlarini erkin bayon etadilar
	2.2.. Rejada berilgan Turkistonda chorizm maktab siyosatini boshlanishining o’ziga xos xususiyatini “Kaskad” texnikasi orqali tushuntiradi. (1-ilova). Talabalarning fikrini umumlashtiradi.	Erkin o’z fitkrlarini bildiradilar, yozadilar.
	2.3. Talabalarga Turkiston o’lkasida ilg’or pedagogik fikrlarning yuzaga kelishi, o’zbek ztyolalarining ta’lim-tarbiyaga taraqqqiyotida tutgan o’rni va ahamiyati haqida tushuntiradi va quyidgacha savol beriladi. 1. Anbar Otin va Furqatlarning pedagogika fniga qo’shgan xissasi nimada?	Talabalar tinglaydilar, savolga javob beradilar. O’z fikrlarining boshqalar bilan o’rtoqlashadilar.
	2.4. Talabalarga Turkistonda jadidchilik harakati yangi usul maktabini paydo bo’lishi haqida ma’ruza qiladi “Klaster” texnologiyasidan foydalangan holda mazkur masala mohiyatini ochib beradi va talabalarni mustaqil ishlashga jalb etadi. (2-ilova)	Tinglaydilar, yozib oladilar, tarqatma material ustida ishlaydi.
3-Yakuniy bosqich (20 – daqiqa)	3.1. Ma’ruzada yoritilgan har bir savol qanday xal qilinganligi to’g’risida mumumiy yakuni xulosa chiqaradi. Blis so’rovnoma orqali mavzu mustahkamlaydi.	Tinglaydi.
	3.2. Talabaning ma’ruza mashg’ulotidagi faoliyati reyting tizimi asosida baholanadi.	O’zini qiziqtirgan savollarni beradi.
	3.3. Mustaqil tayyorgarlik ko’rish uchun topshiriqlar beradi: 1) Mavzu do’yicha savollarga to’xtalib o’tib, amaltiy mashg’ulotga tayyorgarlik ko’rish. 2) “Jadidchilik harakati va yangi usul maktablarining tashkil topishi” mavzusiga doir manbalarni o’qib o’rganish va tahlil qilish, tezis tayyorlash.	Mustaqil ishlash uchun topshiriqni yozib oladilar.

5-shakl