Psixologiya kafedrasi umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti


Tarbiyaning xususiyatlari



Download 9,99 Mb.
bet567/837
Sana24.06.2021
Hajmi9,99 Mb.
#100037
1   ...   563   564   565   566   567   568   569   570   ...   837
Bog'liq
Umumiy pedagogika маж 2019

Tarbiyaning xususiyatlari

Shuni nazarda tutish kerakki talim va tarbiya yagona jarayondir. Ammo ularni aynan bir jarayon deb o’ylash mumkin emas.

Chunki har bir insonning o’ziga xos xususiyatlari va belgilari bor. A.S.Makrenkoning fikricha tarbiya mantiqi ta’lim mantiqini takrorlamaydi.

Bolalarni tarbiyalash ishlari (ijtimoiy muhit, oila, bolalar doimo duch keladigan xilma - xil odamlar, bolalar va o’smirlar tashkilotlaridagi ishlar, radio, televideniye, adabiyot va san’at) kabi ta’sirlar bilan qo’shilib ketadi. Shuning uchun ham tarbiyani ko’p qirrali jarayon deyish mumkin. Ta’limda esa o’qituvchiga hyech kim qarshilik ko’rsatmaydi. Tarbaya jarayonining birinchi xususiyati - uning ko’p qirrali jarayon ekanligidir. Tarbiya jarayonining ikkinchi xususiyati - uning uzoq muddat davom etishidir. Buning uchun oylar va yillar mobaynida qunt bilan ishlash talab etiladi.

Tarbiya masalasi murakkab, qiyin masala ekanini, u maktab doirasi bilan cheklanib qolmaganini, balki bolalarni tarbiyalash uchun hamma mas’uldir. Unda bolalar uzluksiz tarbiyalanib boradilar.

Tarbiyaning ta’limdan farqlantiruvchi yana bir xususiyati shundaki, u yaxlit holda va konsentrik asosda amalga oshiriladi. Tarbiyaning turli tomonlari bir-biri bilan uzviy bog’langandir. Ta’limda biror predmetga doir bilimlar, bo’limlar, mavzular, dasturlarga bo’linib, ma’lum bir vaqtda beriladi.

Tarbiya jarayonida esa doimo takrorlanishga duch kelamiz. Maktabdagi boshlang’ich, o’rta va yuqori sinflarda: jamoatchilik, do’stlik, o’rtoqlik, mehnatga va ijtimoiy muhitga ongli munosabat va boshqa sifatlarni tarbiyalash qo’zda tutiladi. Lekin ularning mazmuni bolalarning yoshi va hayotiy tajribasiga muvofiq kengayib va chuqurlashib boradi.

Tarbiyaning yana bir xususiyati shundaki, bu jarayon ikki tomonlama xususiyatga ega bo’lib, unda bolaning o’zi ham faol ishtirok etadi. O’quvchi tarbiyaning faqat obyektigina emas, balki atrofdagi voqyealarga ta’sir etuvchi subyekt hamdir. Shuning uchun tarbiyachi bolaning imkoniyatlarini, istak va xoxishlarini, intilishlarini, unga bo’layotgan boshqa ta’sirlarni tashqi axborotlar manbaini hisobga olishi lozim. Agar bular unutib quyilsa tarbiyalash qiyinlashadi. Mana shulardai tarbiya jarayonining yana bir asosiy xususiyati - tarbiyada qarama-qarshiliklar g’oyat ko’pligi kelib chiqadi. Bu qarama-qarshiliklar bolalarda o’z tushunchalariga muvofiq dastlabki paydo bo’lgan sifatlar balan tarbiyachi tomonidan tarkib toptiriladigan sifatlar o’rtasida, ya’ni qo’yiladigan talablar bilan uni bajarish imkoniyatlari o’rtasidagi kurashda namoyon bo’ladi. Undan tashqari, bunday qarama-qarshiliklar ko’pincha bolaning ongi bilan xulqi bir-biri bilan muvofiq bo’lmasligida, o’qituvchining bolalarning yosh va individual xususiyatlari, fe’l-atvori, qiziqish va intilishlarini yaxshi bilmasdan munosabatda bo’lishida sodir bo’ladi.

Agap tarbiyalanuvchi sust bo’lsa, faoliyatsiz bo’lsa, har qanday tarbiyaning ta’siri kuchsiz bo’ladi, o’qituvchilarning urushishlari yetarli darajada samara bermaydi.

Tarbiyaning yana bir xususiyati - ya’ni uning natijasi kelajakka qaratilganligini ko’rsatadi. Shuning uchun bolalarning tarbiyalanganlik darajasini darhol tezda aniqlash qiyin. Tarbiyachi o’z faoliyatida kelajak maqsadlarni qo’zda tutib ish kurishi kerak. Tapiya jarayonida shy kun talabining kelajax maqsadlar bilan uyg’unlashtirilishi ishimizning muvaffaqiyatini ta’minlaydi. "Eskini o’zlashtirgan va yangini tushunishga qodir insongina tarbiyachi bo’la oladi" - degan xitoylix Konfusiy.




Download 9,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   563   564   565   566   567   568   569   570   ...   837




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish