Psixologiya kafedrasi umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti



Download 9,98 Mb.
bet491/837
Sana29.12.2021
Hajmi9,98 Mb.
#79171
1   ...   487   488   489   490   491   492   493   494   ...   837
Bog'liq
Umumiy pedagogika маж 2018

Pedagogika “paydogogos-grekcha” “bola” va “yetaklash” ma’nosini bildiradi. Insonni shakllantirishga qaratilgan muayyan tizimli faoliyat hamda ta’lim-tarbiyaning mazmuni, shakli va usullari haqidagi fan. U yosh avlodni va kattalarni tarbiyalash haqida bahs qiladi. U ta’lim-tarbiyaning umumiy qonunlarini ishlab chiqib, hayotga tadbiq qilish masalasini o’rganadigan fan deb ta’riflash mumkin. Kishilik jamiyatining paydo bo’lishi bilan odamlarda mehnat qurollarini ishlata bilish qobiliyati, mehnat malakalari, nutq va tafakkur o’sib, kamol topib boradi.

Pedagogika avval tabiat, jamiyat va inson tafakkuri taraqqiyotining umumiy qonuniyatlarini o’rganadigan falsafa fani tarkibidan ajralib chiqib fan sifatida taniladi.

Hozirgi davrda inson faoliyati bilan shu qo’llanadigan fanlar juda ko’p. Pedagogika fanining o’zi o’rganadigan mavzu ya’ni inson, odam, bola va uning shakllanishi haqida tadqiq qiladi, hamda fan sifatida tan olindi va rivojlanib bormoqda. Juda qadimgi davrda jamiyatning inson zotini qo’llab - quvvatlash va saqlab qolish ehtiyojidan kelib chiqqan holda tarbiyalash jarayoni avvalo u ijtimoiy-tarixiy tajriba jarayonida to’plangan va to’planayotgan ijtimoiy tajribani bir-birining o’rniga kelib turadigan avlodlarga yetkazib berishi bilan xarakterlanadi.

Yangi avlod o’zidan oldingi keksa ajdodning ijtimoiy turmushdagi tajribasini (fan, san’at, ahloq) xulq, atvor sohalarini o’zlashtira borib uni boyitadi. Bu haqda A.R.Beruniy “jamlangan tajribani har bir avlod o’zidan keyin kelayotgan, o’zidan keyin uni taraqqiy ettiradigan va boyitadigan navbatdagi avlodga yetkazib beradi” deb o’rinli ta’kidlagan. Ijtimoiy tajriba, tabiat, jamiyat, texnika va voqyealarni qayta o’zgartirish uchun zarur bo’lgan faoliyat ususllari haqidagi bilimlar, ko’nikma va malakalar: insonning dunyoga, odamlarga, o’ziga nisbatan munosabatining alohida tizimi sifatidagi tarbiyalanganliklari tarkib topgandir. Ijtimoiy tajriba moddiy va ma’naviy qadriyatlarning yig’indisi sifatida ijtimoiy ongning turli shakllarida shuningdek, ijtimoiy munosabatlar, hulq atvor tizimida mujassamlashgan tarbiya muayyan ijtimoiy funksiyalarni bajarishga tayyor bo’lgan shaxsni voyaga yetkazadi.

Inson egallab olishi lozim bo’lgan ijtimoiy tajriba qanchalik murakkab bo’lgani sari, bu tajribani yetkazish yuzasidan maxsus tashkil etilgan faoliyatga ya’ni (biror ishlab chiqarishni o’rgatishga) ehtiyoji paydo bo’la boshladi. Tarbiya mohirlik va ishning ko’zini bilishni talab eta boshladi. Tarbiyani amalga oshirish, anglash va bu sohadagi tajribalarni o’rganishga ehtiyoj tug’ilishi natijasida pedagogika fani yuzaga keldi. Agar insoniyat tarixining ilk bosqichlarida bolalar va kattalar bilan birgalikda mehnat qilish jarayonida tarbiya olgan bo’lsa, jamiyatning, hayotning rivojlanib borishi bilan bilim va tajribani o’rganishning bunday yo’li hayot talablariga javob bermay keldi. Bular esa o’z navbatida o’qitishni, tarbiyalashni taqozo etar edi. Bu vazifa pedagogika fanining alohida bir fan sifatida shakllanishiga imkon berdi. Bu hayotning obyektiv talabi natijasida ro’y berdi. “Taraqqiyot tasodif emas, balki zaruratdir” deb ta’kidlagan fransuz olimi Viktor Gyugo.

Hayotning barcha yo’nalishlaridagi tajribalar maktabning vujudga kelishiga sabab bo’ldi. Maktab so’zi yunon tilida “dam olish, mehnatdan so’ng hordiq chiqarish” degan ma’noni anglatadi. ЈQadimgi Gresiyada maktab deb tajribaliroq, bilag’onroq odamlarning bolalari va usmirlar bilan suhbatlashishini aytishgan.

Keyinchalik “maktab” termini maxsus o’quv-tarbiya muassasalari sifatida ishlatila boshlagan va hozirgi vaqtda ham shu ma’noda ishlatiladi. Tarbiyaning takomillasha borishi natijasida jamiyat tuzilishida faoliyatning yangi turi yuzaga chiqdiki, u yoshlarni maxsus ijtimoiy pedagogik dasturlar asosida hayotga ongli va maqsadga muvofiq tayyorlashga mo’ljallangandir. Bu masala pedagogik kasbning bo’lishini taqazo etardi. Uni amalga oshirish uchun maxsus tayyorlangan mutaxassislarga ehtiyoj tug’dirdi. Pedagogik bilimlar inson faoliyatining maxsus yo’nalishlarida yosh avlodni ijtimoiy hayotga tayyorlashda va tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun ham pedagogika fani jamiyatning rivojlanishida, odamlarning ijtimoiy ishlab chiqarish, ijtimoiy va ma’naviy tajribalarini keyingi avlodga yetkazishini hal qiluvchi va jamiyatning rivojlanishini ta’minlovchi fan deyish mumkin. Bu haqda AQShning buyuk pedagogi Bendjamin Spok “Mening oldimda ikki asosiy vazifa aniq bo’la boshladi. Bu bir tomondan, pedagogikani asrimizning ma’naviy darajasiga ko’tarish bo’lsa, ikkinchi tomondan men tarbiyaning psixologik-pedagogik qonuniyatlarini falsafiy anglab yetish bilan birga ota-onalarga aniq tavsiyalar berish, ularnig savollariga aniq javob berishni o’z oldimga maqsad qilib qo’ydim” - degan edi. Haqiqatan ham pedagogika fani inson shaxsini ma’naviy kamolotini ta’minlaydigan fan bo’lmog’i darkor.


Download 9,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   487   488   489   490   491   492   493   494   ...   837




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish