Psixologiya fanining sohalari va ilmiy tadqiqot muommolari режа

Тест методи психология фанида тахминан 1905 йилдан, яъни А.Бинэ инсоннинг ақлий ўсиш даражаларини ўрганади. Тест инглизча сўз бўлиб, синаш, текшириш маъносини англатади. Шахснинг ақлий тараққиётини ва бошқа психик хусусиятларини текширишда қўлланиладиган стандарт масалалар ва топшириқлар тест деб қабул қилинган.

«Психология тадқиқот методи» конкрет илмий психологик муаммони ҳал этишнинг махсус методикаси маъносида хам ишлатилади.

Тадқиқот тўрт босқичга ажратилади:

Биринчи босқич - тайёргарлик босқичи.

Иккинчи босқич - экспериментал босқич.

Учунчи босқич - тадқиқот маълумотларни сифат жиҳатдан қайта ишлаш.

Тўртинчи босқич - олинган маълумотларни шархлаб бериш.

Тайёргарлик босқичида - ҳар хил воситалар материаллар ўрганилади ва дастлабки маълумотлар тўпланади.

Экспериментал босқиичда - тадқиқотнинг конкрет методикаси амал қилади ва ўз навбатида бу босқич бирин-кетин қўлланиладиган қатор бўғинларга-эксперимент серияларга бўлинади.

Тадқиқотнинг учунчи босқичи - тадқиқот маълумотларини сифат жиҳатдан қайта ишлашда психологиянинг математик аппаратини-дастлаб илгари сурилган фаразларнинг тасдиғи тарзида олинган хулосаларнинг хаққонийлиги ҳақида хукм чиқариш имконини берадиган турли хилдаги статистик усулларни ва эҳтимоллик назариясининг асосий қоидаларини қўлланишини тақозо этади.

Тадқиқотнинг тўртинчи босқичи - олинган маълумотларни изоҳлаб бериш, уларни психологик назария асосида талқин қилиш, фаразнинг тўғри ёки нотўғрилигини узил-кесил аниқлашдан иборатдир.

Шуни хулоса қилиш мумкинки, психологик муаммоларнинг илмий жиҳатдан ҳал этилиши зарурат туғилганда тегишли конкрет психологик методикани қўллай билишни талаб қилади (ана шундай бир қатор категориялар, принциплар ва методикалар умумий психология курсининг асосий бўлинмаларини баён қилиш жараёнида кўриб чиқилади). Психологик тадқиқотнинг объектив методларидан кенг фойдаланилиши, турли хилдаги конкрет методикаларнинг қўлланилиши хозирги замон психологиясида тадқиқотларнинг юксак даражада олиб борилишини таъминлайди.

Психология фанининг методологик ва назарий муаммолари хаддан ташқари кўп бўлиб, уларни вақтли, муваққат илмий жамоалар тузиш орқали ҳамкорликдаги илмий фаолият негизида ҳал қилиш мумкин. Муайян даражада эмпирик, материаллар тўплаш, уларни психологик нуқтаи назардан таҳлил қилиш, маълум илмий мезон асосида амалий маълумотларни тартибга келтириш, аниқ хулосаларга келиш фан олдида турган улкан вазифаларни муваффақият билан бажариш имкониятини яратади.