va hokazo. Bir oz v aqt o 'tg ach , xuddi shu jam o ad a o 'rin alm ashishi
m umkin. Vaziyatni to 'g 'ri baholay olish va shunga muvofiq o'zini tu ta
bilish - norm al ong t a ’rifiga m ansub b o'lad i. Ruhiy kasalliklarda esa
vaziyatni anglash izdan chiqadi.
K o 'p in c h a , b em o r k asalx o n a g a tu sh ib qolib, rasm iy jih a td a n u
q a y e rd a e k a n in i t o 'g 'r i a y ta o la d i, y a ’ni u n d a jo y g a n is b a ta n
oriyentatsiya buzilm agan bo'ladi. Lekin shu bilan bir qatorda, vaziyatga
n o lo y iq ta r z d a q u v n o q b o 'l a d i , h a z il-h u z u l q ila d i, h a tto
xursandchilikka sabab bo'lm asa ham q o 'sh iq aytadi. Bu holat vaziyatni
to 'g 'ri baholay olm aslikka kiradi.
Ongda doimo turgan joyimiz va vaqt aks etib turadi. Es-hushi joyida
bo'lgan odam ham m avaqt qayerdaligini anglaydi, soat nechaligini, hech
bo'lm aganda, taxm inan ayta oladi. O'zini qayerdaligini bilishning qo'pol
buzilishlarida bemor hatto taxm inan qayerdaligini va qancha vaqtdan
buyon shu yerda ekanligini aytib berolm aydi. A trofdag i narsalar va
odam larni tanish o 'z m akonini bilishda muhim aham iyatga ega. Taniy
olishda m azkur hissiyotni o'tm ish izlariga solishtirish va o'xshatish kerak
bo'ladi. U m um an taniy o'lm aslik mumkin. G oho taniy bilishda adashish
kuzatiladi: bemor ayol vrachni o 'z otasi deb o'ylaydi. O'zini qayerdaligini
to 'g 'ri anglash, ko 'p in ch a, vasvasali va gallyutsinator kechinm alarga
aloqador bo'ladi.
O 'z tanasini his qilish ham ong funksiyasiga kiradi. Odam tanasi faqat
tashqi olam (ko'ruv, eshituv, hid bilish) dan emas, balki o'zining ichki
a ’zolaridan ham retseptorlar orqali m a ’lum ot olib turadi, lekin ular
ongda aks etmaydi. Tashqi olam dan axborot olish va o'zini-o'zi anglash
doimo ongda aks etib turadi. A na shu jarayonlar natijasida odam his-
tuyg'u, sezgi, xohish, ehtiyojlarini atrofdagi vaziyat bilan taqqoslaydi.
Bu ongning eng muhim funksiyasidir.
P six o fizio log lar ongga bosh m iy a p o 's tlo g 'in in g funksiyasi deb
t a ’rif berishadi. U larn in g fikricha, bosh miya p o 's tlo g 'i va birinchi
galda ikkinchi signal sistem asi ong uchun, uning rivojlanishi ham da
saqlanib qolishi uchun hal qiluvchi o 'rin tutadi. M iya ustuni retikulyar
fo rm a tsiy asi ham ong ja r a y o n id a m uh im o 'r in tu ta d i. R e tik u ly a r
fo rm a tsiy a ongga t a ’sir o 'tk a z a d i, uyqu va te tik lik n i id o ra etadi.
Ikkinchi signal sistemasi ongga xos b o 'lg a n o 'z -o 'z ig a hisobot berishni
t a ’m inlasa, ong faoliyat k o 'rsa tish i uchun zaru r b o 'lg an p o 'stloq nin g
te tik lik h o la ti re tik u ly a r f o rm a ts iy a n in g fa o liy a ti b ila n uzluksiz
b o g 'la n g a n d ir.
Do'stlaringiz bilan baham: