Psixologiy asi

11.2. Erkaklarda uchraydigan seksual buzilishlar
H ayvonlardan farqli o'laroq, insonlarda jinsiy aloqa nafaqat biologik, 
balki ongli jarayon hamdir. H ar qanday jinsiy jarayon asab m arkazlari 
orqali boshqarilishini aytib o'tdik. 34-rasmda erkaklar jinsiy a ’zolarining 
innervatsiyasi keltirilgan. Jinsiy ojizlik, ko'pincha, asabiy-ruhiy siqilishlar 
n a tija s id a riv o jla n a d i. B iro r m a rta b o 'ls a -d a , seksual p o ten siy asi 
kam aym agan erkak kishini uchratish qiyin. Bosh va orq a m iyaning 
organik, uiologik, endokrin, asteniyaga olib kcluvchi som atik kasalliklar, 
turli intoksikatsiyalar, aroqxo'rlik va giyohvandlik jinsiy faoliyatning 
buzilishiga sabab bo'ladi.
So'nggi statistik (2005) m aium otlarga ko'ra impotensiyaning 60-65 foizi 
funksional xususiyatga ega, qolgan 35-40 foizi organik (asosan, endokrin, 
urologik va venerik) kasalliklar natijasida rivojlanadi. Aksariyat hollarda 55 
yoshdan so'ng ham impotensiyaning sababini ruhiy omildan izlashadi.
O'sm irlik davrida jinsiy rivojlanish jadal kechadi. U lar erotik tushlarni 
k o 'p k o 'rish a d i, uxlab yotganda eyakulyatsiya tez-tez kuzatiladi. Bu 
davrda aksariyat o'spirinlar jinsiy hirsini qondirish uchun chetdan mijoz 
izlab venerik kasalliklarni yuqtirib olishadi. Dem ak, o'sm irlik davrida 
nafaqat jinsiy a ’zolar to 'la shakllana boshlaydi, balki ruhiy rivojlanishda 
ham jiddiy o'zgarishlar yuz beradi. Bu davrda har qanday tashqi stress 
ularning ruhida og 'ir iz qoldiradi va jinsiy faoliyatga o 'ta salbiy t a ’sir 
ko'rsatishi mumkin.
216

---

Erkaklardagi jinsiy zaiflikka impotensiya deb ataladi. Potensiyaning 
norm ada qanday bo'lishi k o 'p jihatdan kishining yoshi va hayot tarziga 
bog'liq. Jinsiy buzilishlardan shikoyat qiluvchi erkaklam ing 56 foizi jinsiy 
aloqaning davomiyligidan qoniqishmagan.
Seksopatologlarning fikricha, jinsiy aloqa davri (koitus) eng kami 1 
m in. 14 s 
(68
friksiya) b o 'lsa , eng u zo g 'i 3 min. 34 s (100 friksiya) 
hisoblanadi. Uning fikricha, koitusning o 'rtach a davomiyligi 2 min. 2 s 
(62 friksiyada). Lekin sun’iy yo'l bilan jinsiy aloqa davrini 10 min. va 
u n d a n o rtiq ham c h o 'z is h m u m k in (« q u ru q » frik s iy a la r). B a ’zi 
m a ’lu m o tlarg a k o 'r a 30 yoshgacha b o 'lg a n erk ak lard a jinsiy alo qa 
haftasiga o'rtacha olganda 3 m arta, 30 yoshdan so'ng 2 va 50 yoshdan