Psixologiy asi

372

---

IV. Bemorning shaxsi va 
x u lq - a tv o r i n i 
tekshirish xulosalari.
Bem orning yaqinlari yordam ida va uning o ‘zidan ilk bolaligidan 
boshlab, xulq-atvorining xususiyatlari haqida m a’lumot yig'iladi. Yasli, 
m ak ta b , o 'sp irin lik dav ri, oila q u rg an d a n keyingi hayoti, ishda va 
jam oada o'zini tutishi har tom onlam a so'rab o'rganiladi. Shu maqsadda 
psixologik testlardan ham foydalaniladi.
S u h b at va testlar yord am id a bem orning shaxsi va xulq-atvoriga 
quyidagicha ta ’rif beriladi: mehribon, xudbin, m ansabparast, toshyurak, 
kam tar, kalondim og', xotirjam, intravert, yekstravert va hokazo.
V. Hissiyotni tekshirish xulosalari.
S uhbat ch o g 'id a bem orning m im ikasi, o 'zini tutishi, psixolog va 
atrofdagilarga bo'lgan munosabatiga e’tibor qaratiladi hamda bemorning 
his-tuyg'ulari va kayfiyatiga quyidagicha t a ’rif beriladi: hayajonlangan, 
g'azablangan, xavotirda, kayfi chog', tushkunlikka tushgan, vahima bosgan.
Bemorning holati aniqlangach, bu haqda (eyforiya, disforiya, depres­
siya, affekt va emotsional ambivalent) xulosalar beriladi. Xulosani yanada 
oydinlashtirish uchun psixologik testlardan foydalanish mumkin.
VI. Sezgi va idrokni tekshirish xulosalari.
Sezgi buzilishlarini tekshirayotganda, uning organik (nevrologik) va isterik 
tusda ekanligi aniqlanadi. Ikkala holda ham sezgining quyidagi buzilishlari 
farq qilinadi: monoanesteziya, gemianesteziya, giperesteziya, dizesteziya, 
senestopatiyalar, kauzalgiya, og'riqlar (bosh, tana va ichki a ’zolar sohasida).
Idrok tekshirilganda, quyidagi patologik holatlarga e ’tibor qaratiladi: 
illy u z iy a la r (xom x a y o lla r), g a lly u ts in a ts iy a la r, a n o z o g n o z iy a , 
derealizatsiya, depersonalizatsiya.
VII. Iroda va maylni tekshirish xulosalari.
Irodani tekshirayotganda, m ustahkam irodali, m atonatli, m aqsadga 
in tilu v c h a n , ik k ila n u v c h a n , m u s ta q il, j u r ’a tsiz deb b e lg ila n a d i. 
S h u n in g d ek , iro d a va m ayl b u zilish larig a t a ’r if berishda quyidagi 
a ta m a la rd a n ham fo y d ala n ila d i: a b u liy a , gip o b u liy a, g ip erb u liy a, 
dipsom aniya, drom om aniya, kleptom aniya, mazoxizm, sadizm, anorek­
siya, polifagiya, polidipsiya, gomoseksualizm, suitsidal mayllar.