Psixologik trening

Tanaga yo'naltirilgan psixoterapiya usullari biroz farq qiladi. Ularning asoschisi V. Rayx bo'lib, hozirgi kunda amaliy psixologlar - etakchi trening
guruhlari ushbu terapiya turiga tobora ko'proq jalb qilinmoqda. Bu erda texnikaning uchta asosiy kichik guruhlari ajralib turadi: tananing tuzilishi ustida ishlash, hissiy bilish va asabiy mushaklarning yengilligi va sharqiy usullar (hasa yoga, aikido, taichi).
Sohaga oid izlanishlarda meditatsion texnikani, shuningdek, jismoniy tarbiya va hissiy yengillik, haddan tashqari aqliy zo'riqish, stress, avtoseptik qobiliyat va o'z-o'zini tartibga solish usullarini o'rgatish uchun foydalanilganligi sababli, trening usullariga ham tegishli bo'lishi va ulardan unumli foydalanish talqin qilinganki, bugungi kunda shaxslarning turli muammolarini echimini topishda ulardan atroflicha foydalanib kelinmoqda. Ammo birinchi bosqichlarda meditatsion metodlar geterosuggestion(ijobiy psixoemotsional va motivatsion munosabatni shakllantiradi) shaklida taqdim etiladi.

2. 
   Umumiy usullar:guruhiy bahs-munozara, aqliy hujum. Guruh munozarasi
   

- bu guruhning qaror qabul qilish jarayonini o'rganish vositasi; samarali xulq-atvor va ishonarli ta'sir ko'rsatish ko'nikmalarini rivojlantirish; aloqa shakllari, etakchilik va guruhlarning ustunligi haqida ma'lumot beradi. Bundan tashqari, guruhlarda muhokamaning borishini kuzatish qatnashchilarning o'z faoliyatini tashkil qilish, o'zini boshqarish, bir-birlarini tinglash, o'z nuqtai nazarlarini isbotlash uchun bahslashish, bir-biri bilan muzokaralar olib borish va murosaga kelish qobiliyatini shakllantiradi. Ko'pincha munozaralar davomida qizg'in munozaralar yuzaga keladiki, bu ularning ishtirokchilariga muloqot qilishda yetarli emasligini va bu borada o'zini yaxshilash zarurligini ko'rsatadi. To'g'ri tashkil etilgan guruhiy diskus guruh a'zolarining hamjihatligini shakllantirishga hissa qo'shish imkoniyatini oshiradi.
Guruhda munozaralarni olib borish ko'nikmalarini rivojlantirish uchun odatda turli xil vazifalar va mashqlar qo'llaniladiki, ular umumiy guruh muammolari echimini ishlab chiqish zaruratini kamaytiradi. Guruh muhokamasini guruhda o'tkazishda K. Rudestam qatnashchilarga kelishuvga erishish uchun quyidagi tavsiyalarni berishni tavsiya qiladi:¹¹

1. 
   Shaxsiy qaroringizni himoya qilishdan saqlaning. Vazifaga mantiqiy yondashing.
   
2. 
   Faqat kelishuvga erishish uchun fikringizni o'zgartirishdan saqlaning, nizolardan qochishga urinmang. Hech bo'lmaganda qisman rozi bo'lishingiz mumkin bo'lgan qarorlarni qo'llab-quvvatlang.
   

¹¹ К. Рудестам, гуруҳ психотерапияси. - М .: Прогресс, 1993 йил.

3. 
   Guruh muammosini hal qilishda kelishuvga erishish uchun ovoz berish, murosali echimlar kabi “nizoni kamaytirish” usullaridan foydalanishdan yiroqlashing.
   
4. 
   Qarama-qarshilikdagi qarorlarni qabul qilish uchun to'siq emas, yordam sifatida qarang.
   

Muhokama o'tkazish - bu guruhni faollashtirishning samarali usuli. Ushbu manbadan boshqa muammolarni hal qilish uchun yo'naltirib, undan foydalanish mumkin. Mashqdan keyin fikrlash va muhokama qilish uning eng muhim tarkibiy qismidir. Buning uchun etarli vaqt bering. Mashqni o'zi bajarishdan ko'ra muhokama uchun kamida ikki marta ko'proq vaqt ajratish kerak. Ishtirokchilarga mashq paytida ularga nima bo'lganligi to'g'risida xabar berish, tajribasini tahlil qilish va tushunish uchun imkoniyat berish muhimdir. Munozarani quyidagicha tuzish mumkin:

1. 
   bajarilishi kerak bo'lgan harakatlar tavsifi, keyinchalik ularni sharhlash;
   
2. 
   jismoniy mashqlar bajarish paytida ular bilan bog'liq bo'lgan narsalarni izohlash bilan his-tuyg'ularning tavsifi;
   
3. 
   guruh va rahbarning fikrlari.
   

Siz kamroq yoki tuzilgan munozaradan foydalanishingiz mumkin, masalan guruh uchun ochiq yoki kamroq ochiq savollardan boshlab, masalan: “Nima bo'ldi?”, “Ish paytida nimani payqadingiz?”, “Ushbu mashq haqida nima deb o'ylaysiz?” va hokazo. Shu bilan birga, ishtirokchilarga berilgan savollar haqida o'ylashlari va ularga javob berishlari uchun vaqt berish kerak. Muhokama davomida siz quyida tavsiflangan guruhli so'rov va muloqot bo'yicha o'zaro hamkorlikni tashkil qilish usullaridan foydalanishingiz mumkin. Shu bilan birga, rahbar etakchi savollarni bermaslikka harakat qilishi kerak, masalan: “Siz buni payqadingizmi?”, “Sizlardan kim buni his qildi?” Bundan tashqari, barcha ishtirokchilar oldindan ma'lum bo'lgan xulosalarga kelishlari uchun harakat qilish kerak emas. Ammo, boshqa tomondan, ishtirokchilarga to'plangan tajribani ushbu guruh tashqarisidagi real dunyo tajribasi bilan bog'lashda yordam berish kerak. Buni masalan, “Qanday qilib siz (undan) foydalana olasizmi?”, “ Qanday holatlarda (u) foydali bo'lishi mumkin? “ va h.k.
Ishtirokchilarning ushbu mashq kelajakda ularga beradigan yoki berishi mumkinligi haqidagi fikrini shakllantirish jarayonini boshqarish orqali etakchi ularni yanada rivojlanishini (ish jarayonida olgan rivojlanishidan tashqari) dasturlashi mumkin .
Trening jarayonida “Aqliy hujum” metodining mohiyati jamoa hamkorligi asosida muammoni yechish jarayonlarini vaqt bo`yicha bir qancha bosqichdagi
(g`oyalarning generatsiyalash, ularni tanqidiy va konstruktiv holatda ishlab chiqish) ajratishdan iborat.
Trening jarayonida “Aqliy hujum” metodidan maqsadli foydalanish ijodiy nostandart tafakkurlashni rivojlantirish garovi hisoblanadi. “Aqliy xujum” metodini uyushtirish birmuncha sodda bo`lib unda ta'lim mazmunini o`zgartirish jarayonida foydalanish bilan birgalikda ishlab chiqarigsh muammolarining yechimini topishda ham juda qo`l keladi. Dastlab guruh yig`inlari va ularning oldiga muammo qo`yiladi. Bu muammo yechimi to`g`risida barcha ishtirokchilar o`z fikrlarini bildiradilar. Bu bosqichda hech kimning o`zga kishi g`oyalariga “hujum” qilishi yoki baholashiga xaqqi yo`q. Demak, “Aqliy hujum” yo`li bilan qisqa minutlarda o`nlab g`oyalarni yuzaga chiqish imkoniyatlari mavjud bo`ladi. Aslini olganda g`oyalar sonini aqlga kiritish asosiy maqsad emas, ular muammo yechimini oqilona ishlab chiqish uchungina asos bo`ladi. Bu metod shartlaridan biri hech qanday tashqi ta'sirsiz qatnashuvchilarning har biri faol ishtirokchi bo`lishi kerak. Bildirilgan g`oyalarning besh yoki oltitasigina asosiy hisoblanib muammo yechimini topishga salohiyatli imkoniyatlar yaratadi.
Shunday qilib, “Aqliy hujum” qoidalarini quyidagicha belgilash mumkin: 1)olg`a surilgan g`oyalar baholanmaydi va tanqid ostiga olinmaydi;

2. 
   ish sifatiga emas, soniga qaratiladi, g`oyadar qancha ko`p bo`lsa shuncha yaxshi;
   
3. 
   istalgan g`oyalarni mumkin qadar kengaytirish va rivojlantirishga harakat qilinadi;
   
4. 
   muammo yechimidan uzoq g`oyalar ham qo`llab-quvvatlanadi;
   
5. 
   barcha g`oyalar yoki ularning asosiy mag`zi (farazlari) qayd etish yo`li bilan yozib olinadi;
   
6. 
   ”hujum”ni o`tkazish vaqti aniqlanadi va unga rioya qilinishi shart;
   

7). beriladigan savollarga qisqacha ( asoslanmagan) javoblar berish ko`zda tutilishi kerak.
Vazifasi: “Aqliy hujum” qiyin vaziyatlardan qutulish choralarini topishga, muammoni ko`rish chegarasi kengaytirishga, fikrlash bir xilliligini yo`qotishga va keng doirada tafakkurlashga imkon beradi. Eng asosiysi, muammoni yechish jarayonida kurashish muhitidan ijodiy hamkorlik kayfiyatiga o`tiladi va guruh (sinf) yanada jipslashadi.
Ob'ekti: qo`llanish maqsadiga ko`ra bu metod universal hisoblanib tadqiqotchilikda (yangi muammoni yechishga imkon yaratadi), o`qitish, trening jarayonida (o’`quv materillarini tezkor o`zlashtirishga, muammolarni aniq
echimini topishga qaratiladi), rivojlantirishda (o`z-o`zini bir muncha samarali boshqarish asosida faol fikrlashni shakllantiradi) asqotadi.