Psixologik trening asoslari

Tunggi psixika
bu – mujassamlangan hodisalardan biri bo’lib, u kech uyqu 
vaqtida kuzatiladi. Kunduzi bo’lib o’tgan voqea-hodisalar tunda yolg’izlik 
paytida qaytadan ko’z o’ngida ifodalanadi. Masalan, kechqurun yolg’izlik hissi 
kuchayadi, inson o’z xayollari bilan yolg’iz qoladi, baozida qo’rquv obrazlari 
bilan. Qorong’ulik insonda xavotirlikni yuzaga keltiradi, real holatni 
o’zgartiradi, u sirli bo’lishi mumkin, bunda odam o’zini kuchsiz, yolg’iz, 

---

171 
atrofdagilar uni tushunmasligini sezadi. Tunggi psixika ko’proq nevroz, yurak 
yoki boshqa kasalliklarga chalingan odamlarda muammolarni yuzaga chiqaradi.
Zerikish
holati – tashqi qiyofasi monotoniya holatiga o’xshab ketadi. 
Zerikish ishdagi ishimizning mazmuni yo’qolgan paytida paydo bo’ladi. Hozirgi 
zamonamizda zerikish odamlar orasida juda ham keng tarqalib ketdi. Masalan, 
oxirgi vaqtlarda har xil udumlarni yo’qolib ketishi hayotimizni zerikarli tarzda 
olib borishga majbur qilmoqda. Yoki bo’lmasa bu narsa ko’proq nafaqaga 
chiqqan insonlarda kuzatiladi, chunki ular o’z hayotlari davomida jamoa ichida 
ishlab ko’p narsani ko’rgan edilar. Zerikish ishga bo’lgan maqsadni yo’qotadi 
yoki keng tarzda hayotga intilishni pasytiradi. Ishga borish, kechki ovqat, uy 
yumushlari, uyqu kabi va haftalarni shu bir xil tarzda o’tishi insonni zerikishga 
olib keladi. Lekin zerikishning foydali taraflari ham bor u inson ongini 
xarakatga olib keladi. Masalan, insonda “nega?” degan savol tug’ilib o’z 
savoliga asta-sekin ongi ostida javoblar izlay boshlaydi va shu holatdan chiqib 
ketish yo’lini topa oladi. 
3.Stressni bartaraf etish treninglarining turlari.
Biz yuqorida insonning 
ruhiy holatlari haqida ma’lumot berishga harakat qildik. Shaxs o’z xohish-
irodasiga ko’ra o’z ichki imkoniyatlarini o’zi oshira olishi mumkin. Buning 
uchun shaxs ming-ming yillardan buyon e’tibordan qolmayotgan mashq 
namunalaridan: autogen mashqlaridan, o’z – o’zini ishontirish usullaridan 
foydalana olishi kerak. Shaxs ushbu mashqlarni diqqat bilan o’qib, bajarishga 
kirishishi bilan, o’zida bo’layotgan eng kichik o’zgarishlardan tortib, katta 
ozgarishlargacha bo’lgan natijlarga erishishi mumkin.
Treninglar uzoq vaqtdan beri psixolog, terapevtlarning ajralmas ish 
faoliyatining asosiy bo’lagi bo’lib kelgan. Ayniqsa, zamonaviy psixologiyada 
“Tijoratni rivojlantirish bo'yicha trening", "Jamoa tuzishga o'rgatish", "Qaror 
qabul qilishga o'rgatish", "Ishbilarmon aloqalar bo'yicha trening", shuningdek, 
psixoemotsional me’yorni ushlab turuvchi treninglar tashkil etilmoqda. Bu 
borada mutaxassislara ham ehtiyojlar kuchayib, Oliy o’quv yurtlarida kasbiy 
mahoratga ega yoshlarni tayyorlashga katta imkoniyatlar yaratilinib, 
mutaxassislarni tayyorlashga bo'lgan ehtiyoj bugungi kunda turli darajalar va 
faoliyat sohalari rahbarlari tomonidan tan olinmoqda. Shubhasiz, xodimlarning 
treningda ishtirok etishi xodimlarning o'zlariga ham, ish beruvchilarga ham 
haqiqiy foyda keltirayotganligini his qilmoqda.
Hozirda emotsional holatlarni bartaraf etish bilan bo’gliq muammolarni 
echimini topishda, natijada ish unumdorligini oshishirish imkoniyatlarini 
mavjudligi bilan stresslarni yumshatuvchi treninglardan foydalanish davomida 

---

172 
ishning samaradorligini sezilarli darajada oshganligi haqiqatdir. Stressni 
boshqaruvchi treninglar individyal yo’nalishga ega bo’lib, shaxsni barkamolligi, 
tanani boshqaruvchanligi, ijodkorlikni rivojlantirishga yonalgan bo’ladi. Albatta 
, bu trenerning kasbiy mahorati bilan amalga oshiriladi.
Har qanday boshqa treninglar kabi stressga qarshi mashg'ulot 
ishtirokchilari trening davomida o’zlarini muammolarini hal qilish bilan bog’liq 
ko’nikma va malakalarga ega bo’lishadi.
Biz bilamizki, har bir trening mashg’uloti, albatta, psixoterapevtik ta'sirni 
o'z ichiga oladi. Biroq, stressga qarshi treninglarda psixoterapiyaning ulushi 
ko'proq, chunki ishtirokchilar nafaqat tashkiliy, uslubiy muammolarni, balki 
shaxsiy muammolarni ham hal qiladilar. 
Ishtirokchilar ichida mashg'ulot davomida u uchun zarur bo'lgan stressli 
vaziyatdan chiqish yo'llarini topmaguncha, guruh ishlarida to'liq ishtirok eta 
olmaydigan holatlar mavjud. Ayrim hollarda ishtirokchilar kuchli ta’sirlanishi 
oqibatida kuchli hissiyotlarni boshdan kechirishi kuzatilinadi, ya’ni bu qaysidir 
hissiyotga boy bo’lgan mashg’ulotda ishtirok etayotganda sodir bo’ladi. Agar 
murabbiy bunday vaziyatda ishtirokchilarga psixologik yordam ko'rsatish uchun 
etarlicha kuch, bilimga, va kuchli ko'nikmaga ega bo'lmasa, dasturga kuchli 
hissiy portlashni keltirib chiqaradigan "kuchli" mashqlarni kiritmaslik kerak.
Shuningdek, ishtirokchilarning o’zi ham stressga qarshi kurash bo’yicha 
mashg’ulot turlariga o’zlarini oldindan ishontirib tayyorlashi kerak bo’ladi.
Ushbu muammoning mumkin bo'lgan echimlaridan yana birii bu ikki 
mutaxassis tomonidan treningni tashkil etilishi talab etiladi. Bunda ulardan biri 
mashgulotlarni boshqarish bilan shugullansa, ikkinchisi esa bu vaqtda 
ishtirokchilarning reaktsiyalarini kuzatish va kerak bo'lganda ularga o'z vaqtida 
yordam berish imkoniyatini oladi.
Shunday qilib, stressga qarshi kurash bo'yicha trenerga maxsus talablar 
qo'yiladi. Bu maxsus psixologik ma'lumotga ega va treninglarni o'tkazish 
tajribasiga ega, shuningdek, o'zgaruvchan sharoitlarga tezkor javob berish 
qobiliyatiga ega bo'lishi kerak. U shaxs psixologiyasi, psixologik salomatlik, 
maslahat, guruh psixoterapiyasi sohasida bilimlarga ega bo'lishi kerak. 
Murabbiy mijozlarga terapevtik yordam ko'rsatishni ekspress usullari bilan 
tanishishi kerak. U yana tibbiy psixologiya, xodimlarni boshqarish psixologiyasi 
bilan tanish bo'lishi, ya'ni faoliyatning turli sohalarida ishlashga tayyor bo'lishi 
kerak..