Psixik rivojlanish va uni davrlashtirish muammosi. Ontogenezning ilk bosqichlarida insonning psixik rivojlanishiga xos xususiyatlar

Go’daklik davrida psixik rivojlanish

• Go‘dakning hayotiy faoliyati va takdiri uni qurshagan, parvarishlaydigan katta yoshdagilarga bevosita bog‘liq bo‘lib, uning barcha ehtiyoj va talablari faqat shular tomonidan qondiriladi. Psixologik iboralar bilan aytsak, kattalar bolaning fazodagi o‘rnini uzluksiz o‘zgartirishi, almashtirishi natijasida unda ko‘rish, eshitish, teri-tuyush, haroratni sezish, ta’m bilish kabi sezgilar rivojlanadi (takomillashadi). Kattalar tomonidan go‘dak uchun yaratilgan ob’ektiv va sub’ektiv shart-sharoitlar uning o‘sishini belgilovchi muhim turtki vazifasini o‘taydi. Atrof-muhitning xususiyat va xossalarini kattalar go‘dakning psixik dunyosiga singdiradilar

Go‘daklik davri bolaning tug‘ilganidan bir yoshlarigacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga olib, bu davrda bola tashqi muhitga moslashishi uchun ma’lum darajada etilgan nerv tizimi bilan tug‘iladi. Go‘daklik davri inson hayotidagi organik ehtiyojlarni (kislorodga, ovkatta, issik yoki sovukka) kondirishga nisbatan yunaltirilgan xatti-harakatlarning tugma, instinktiv shakllari sof holda kuzatiladigan yagona davr hisoblanadi. Insonga xos bo‘lgan xatti-harakatlar, yangi tajribalarni egallash uchun bekiyos imkoniyatlarning borligi go‘daklik yoshidagi bolalarning asosiy xususiyatlaridir. Agar organik ehtiyojlar etarli darajada kondirib borilsa, ular o‘zlarining asosiy bo‘lish ahamiyatini yukotadi: to‘g‘ri tashkil etilgan kun tartibi, rejim va tarbiya natijasida bola psixik rivojlanishi uchun asos bo‘ladigan taassurotlarga, harakatta, muloqotga nisbatan yangi turdagi ehtiyojlar turkumi yuzaga keladi.

• Go‘daklik davri bolaning tug‘ilganidan bir yoshlarigacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga olib, bu davrda bola tashqi muhitga moslashishi uchun ma’lum darajada etilgan nerv tizimi bilan tug‘iladi. Go‘daklik davri inson hayotidagi organik ehtiyojlarni (kislorodga, ovkatta, issik yoki sovukka) kondirishga nisbatan yunaltirilgan xatti-harakatlarning tugma, instinktiv shakllari sof holda kuzatiladigan yagona davr hisoblanadi. Insonga xos bo‘lgan xatti-harakatlar, yangi tajribalarni egallash uchun bekiyos imkoniyatlarning borligi go‘daklik yoshidagi bolalarning asosiy xususiyatlaridir. Agar organik ehtiyojlar etarli darajada kondirib borilsa, ular o‘zlarining asosiy bo‘lish ahamiyatini yukotadi: to‘g‘ri tashkil etilgan kun tartibi, rejim va tarbiya natijasida bola psixik rivojlanishi uchun asos bo‘ladigan taassurotlarga, harakatta, muloqotga nisbatan yangi turdagi ehtiyojlar turkumi yuzaga keladi.

E’tiboringiz uchun rahmat