«психология ва социология» кафедраси

Ўнликларни 
белгилаш. 
Ўнликлар 
(«Десятичные»), 
агар 
маълумотларда каср сонлар иштирок этадиган бўлса, вергулдан кейин акс 

---

35 
эттириладиган сонлар миқдорини белгилаш учун мўлжалланган. Матн 
кўринишидаги маълумотлар учун ўнлик миқдори автоматик тарзда нолга 
тенг қилиб ўрнатилади, сон кўринишидаги маълумотлар учун 2 га тенг. 
Ўнликларни белгилаш катакни фаоллаштиргандан кейин (унга ўтгандан) 
унинг ўнг томонидаги тугмачанинг пастга ѐки юқорига кўрсаткичларни 
босиш орқали амалга оширилади. Қийматли клавиатурадан киритиш орқали 
ҳам ўзгартириш мумкин. 
Бизнинг мисолимизда фақат 2 та ўзгарувчида вергулдан кейин акс 
этувчи сонлар миқдори 2 га тенг, бошқаларида эса 0 га тенг  (Расм 18). 
Расм 18. Вергулдан кейинги сонлар миқдорини белгилаш. 
Шуни таъкидлаш лозимки, SPSS дастурида вергулдан кейинги 
сонларнинг миқдори фақат маълумотларнинг кўринишига таъсир қилади, 
уларнинг қийматларига эса таъсир қилмайди. Маълумотларни ҳисоблашда 
сонларнинг аниқ қийматлари ҳисобга олинади. 
Ўзгарувчиларнинг 
тавсифини 
киритиш. 
Ўзгарувчиларнинг 
тавсифини, аниқроғи улар ҳақида батафсилроқ маълумот киритиш «Метки» 
(нишон, тавсиф) устунида амалга оширилади. Бу устунга киритилган 
маълумот статистик таҳлилга умуман таъсир қилмайди, лекин маълумотлар 
билан ишлашда, айниқса маълумот билан уни ташкил қилишда иштирок 
этмаган, унга қандай маълумотлар киритилганидан бехабар одам ишлаганда, 
маълумотлар базасида жуда кўп маълумот бўлиб, ўзгарувчиларнинг исмлари 
бир-бирига ўхшашроқ бўлган ҳолларда қўшимча маълумот бўлади. Биз 

---

36 
юқорида ўзгарувчиларнинг номларини қисқа киритишни таклиф қилган эдик. 
Шу сабабли ўзгарувчининг номи баъзида унга асл моҳиятини аниқ 
билдирмаслиги мумкин. «Метки» устунида эса уни тўлиқроқ киритиш, 
унинг қисқа тавсифини бериш) имкони туғилади. Кейинчалик, статистик 
таҳлил ўтказиш жараѐнида SPSS дастури ўзгарувчининг номи ва унинг 
тавсифини ҳам акс эттиради. 
Масалан, қуйида курсор кўрсатиб турган ўзгарувчининг номи «test1», 
унинг олдида турган ―dilda hisoblash‖ жумласи эса унинг қайси тест натижаси 
эканлигини кўрсатиб турибди (Расм 19).