Психик ривожланиш ва уни даврлаштириш муаммоси

Психик ривожланиш ва уни даврлаштириш муаммоси

• Психик ривожланиш хақида тушунча, унинг ўзига хос хусусиятлари.
• Психик ривожланишнинг асосий қонуниятлари
• Психик ривожланишни даврлаштириш муаммоси
• Психик ривожанишда ёш даври инқирози муаммоси

Инсон – биосоциал мавжудот унинг психик тараққиётга икки асосий омил таъсит этади:

Биологик, табиий.
Ижтимоий – ҳаёт шароитлари, таълим ва тарбия

Табиий муҳит боланинг шахс сифатида шаклланишига бевосита таъсир қилмайди, балки социал муҳит, кишиларнинг ижтимоий меҳнат фаолияти орқали таъсир этади. Энг яқин зона – оилавий муҳитдир. Оилага қараганда кенгроқ зонани боланинг ўртоқлари, тарбиячилари ташкил этади. Бундан ташқари яна бир зонани боланинг қариндошлари, қўшнилари ташкил қилади ва ниҳоят, энг кенг зона – ижтимоий муҳит бўлиб ҳисобланади. Унинг таъсири фақат бевосита хатти-ҳаракат намуналари, алоҳида кишиларнинг мулоҳазалари орқали эмас, балки китоб ва газета, радио, кино, телевидения, жамиятда ўрнатилган қонун, қоида ва одатлар, ахлоқ талаблари, эстетика орқали амалга оширилади.

Psixik rivojlanish qonuniyatlari

• Psixik rivojlanishning notekisligi. Har qanday sharoitda, hatto ta’lim va tarbiyaning eng qulay sharoitlarida ham shaxsning turli psixik belgilari, fuksiyalari va xususiyatlari rivojlanishning bitta darajasida to‘xtab qolmaydi.
• Psixikaning integratsiyasi qonuni. Inson psixikasi o‘z taraqqiyoti davomida tobora ko‘proq yaxlitlik, birlik, mustahkamlik va doimiylik xususiyatlarini kasb eta boradi.
• Plastiklik va kompensatsiya imkoniyati. I.P. Pavlov faqatgina tegishli ta’sir ko‘rsatilsa, hamma narsani yaxshi tomonga o‘zgartirish mumkinligini ta’kidlab, nerv plastikligini ko‘rsatib o‘tgan.

Ёш ривожланишини даврларга бўлиш

Д.Б.Эльконин бўйича ёшни қуйидаги даврларга бўлиш мумкин:

• Гўдаклик даври – туғилгандан 1 ёшгача.
• Илк болалик даври – 1-3 ёш.
• Мактабгача ёш даври – 3-7 ёш.
• Кичик ва ўрта мактабгача ёш даври – 3 дан 4-5 ёшгача.
• Катта мактабгача ёш даври 4-5 дан 6-7 ёшгача.
• Кичик мактаб ёши 7 – ёшдан 11ёшгача.
• Ўсмирлик ёш даври 11-15 ёш.
• Илк ўспиринлик даври 16-18 ёш.