Print("Assalom alaykum")

MA'LUM TURDAGI XATOLARNI USHLASH

Xatolarning turlari ko'p, except operatori yordamida esa biz aynan qaysi xatolarni ushlamoqchi ekanimizni ham ko'rsatishimiz mumkin. Misol uchun yuqoridagi misolda int() funksiyasi ValueError xatosini qaytardi. Agar biz faqatgina shu turdagi xatolarni ushlamoqchi bo'lsak, kodimizni quyidagicha o'zgartiramiz:
In [8]:
yosh = input("Yoshingizni kiriting: ")
try:
yosh = int(yosh)
except ValueError:
print("Butun son kiritmadingiz")
else:
print(f"Siz {2021-yosh} yilda tug'ilgansiz")
Yoshingizni kiriting: 26.5 Butun son kiritmadingiz

ZeroDivisionError

Ba'zi dastur davomida arifmetik amallar bajarilishi natijasida 0 ga bo'lish xatoligi (ZeroDivisionError) yuzaga kelishi mumkin. Aynan shu xatoni jilovlash uchun, except ZeroDivisionError ifodasidan foydalanamiz:
In [9]:
x,y=5,10
try:
y/(x-5)
except ZeroDivisionError:
print("0 ga bo'lib bo'lmaydi")
0 ga bo'lib bo'lmaydi

IndexError

Bu xatolik odatda ro'yxatda mavjud bo'lmagan indeksga murojat qilishda chiqib keladi.
In [11]:
mevalar = ['olma','anor','anjir','uzum']
try:
print(mevalar[7])
except IndexError:
print(f"Ro'yxatda {len(mevalar)} ta meva bor xolos")
Ro'yxatda 4 ta meva bor xolos

KeyError

Bu xatolik lug'atda mavjud bo'lmagan kalitga murojat qilishda kelib chiqadi:
In [12]:
user = {"username":"sariqdev",
"status":"admin",
"email":"[e-mail]",
"phone":"99897123456"}


key="tel"
try:
print(f'Foydalanuvchi: {user[key]}')
except KeyError:
print("Bunday kalit mavjud emas")
Bunday kalit mavjud emas

FileNotFoundError

Avvalgi darsimizda fayllar bilan ishlashni o'rgangan edik. Fayllarni biz o'qish (open(filename,'r')) yoki yozish (open(filename,'w')) uchun ochishimiz mumkin. Agar faylga ma'lumot yozish uchun ochishda, mavjud bo'lmagan faylga murojat qilsak, Python yangi fayl yaratadi. Lekin, faylni o'qish uchun ochishda fayl nomini xato yozsak, yoki mavjud bo'lmagan faylni ochmoqchi bo'lsak FileNotFoundError (fayl topilmadi) xatoligi yuzaga keladi.
In [13]:
filename = "data.txt" # bunday fayl mavjud emas
with open(filename) as f:
text = f.read()
--------------------------------------------------------------------------- FileNotFoundError Traceback (most recent call last) in 1 filename = "data.txt" # bunday fayl mavjud emas ----> 2 with open(filename) as f: 3 text = f.read() FileNotFoundError: [Errno 2] No such file or directory: 'data.txt'
Demak, bu xatolikni ham ushlab qolish uchun except FileNotFoundErrorifodasidan foydalanamiz:
In [15]:
filename = "data.txt" # bunday fayl mavjud emas
try:
with open(filename) as f:
text = f.read()
except FileNotFoundError:
print(f"Kechirasiz, {filename} fayli mavjud emas. Boshqa fayl tanlang.")
Kechirasiz, data.txt fayli mavjud emas. Boshqa fayl tanlang.
Pythonda bundan boshqa xatolar ham ko'p uchraydi, ularning ba'zilari 12-darsda tanishgan edik.

BIR NECHTA XATOLARNI USHLASH

try-except ketma-ketligida bir nechta except operatorlari ham bo'lishi mumkin. Ularning har biri ma'lum turdagi xatolik uchun javobgar bo'ladi:
In [ ]:
n = input("Butun son kiriting: ")
try:
n = int(n)
x=20/n
except ValueError: # agar foydalanuvchi butun son kiritmasa
print("Butun son kiritmadingiz")
except ZeroDivisionError: # agar foydalanuvchi 0 kiritsa
print("0 ga bo'lib bo'lmaydi")
else:
print(f"x={x}")