«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
439 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA KIMYOVIY ISHLAB CHIQARISH 
KORXONALARINI TARKIBIDAGI TIZIMLARNI OPC UA ORQALI 
O’ZARO INTEGRALLASHTIRISH 
M.M.Kasimov, Mustaqil izlanuvchi PhD; A.A.Yigitaliyev, magistr; 
T.Sh.Turg’unboyev, magistr; 
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti 
Farg’ona filiali, Farg’ona , O’zbekiston 
 
Butun dunyo bo‘ylab fan-texnika va sanoatning ishlab chiqarish sohasini 
integrallashtirish jadal rivojlanib unga bo‘lgan ehtiyojning yanada oshishiga olib 
kelmoqda.
 
Respublikamiz kimyoviy ishlab chiqarish korxonalari soni yanada o’rtib 
bormoqda. Bularga misol qilib kimyo sanoatida yetakchilardan bo’lgan 
UZKIMYOSANOAT AJ tarkibidagi “Farg’onaazot” AJ, “Navoiyazot” AJ, 
“MAXAM-Chirchiq” AJ va boshqalar. Yuqorida sanab o’tilgan Aksiyadorlik 
jamiyatida turli xil kichkina va katta ishlab chiqarish sexlari va qurulmalari mavjud. 
Har bir ishlab chiqarish qurulmasi yoki zavod avtomatlashgan tizimda bo’lsa, 
ularning o’ziga tegishli bo’lgan dasturiy ta’minoti va o’zi uchun yaratilgan 
protokollari mavjud bo’ladi. 
 
Bilamizki, ishlab chiqarish korxonalarida asosiy talab mahsulot sifatiga va 
inson salomatligiga qo’yiladi. Bularga erishish uchun albatta ishlab chiqarish 
korxonalari to’liq avtomatlashtirilgan bo’lishi lozim. Ishlab chiqarish korxonalarini 
avtomatlashtiradigan jahonda yetakchi bo’lgan turli xil kompanyalar mavjud. 
Bularga SIEMENS, HONEYWELL, SCHNEIDER ELECTRIC, MITSUBISHI, 
YAKOGAWA, OMRON va boshqalarni misol qilishimiz mumkin. Yuqorida 
sanalgan har bir korxona o’zi uchun standart protokollar yaratgan.
Hozirgi kunda Respublikamizga biror bir ishlab chiqarish qurulmasi chet 
ellardan olib kelinadigan bo’lsa uning o’zining dasturiy ta’minoti, o’ziga tegishli 
bo’lgan protokoli va boshqaruv paneli yoki stansiyasi bo’ladi. Ishlab chiqarishning 
asosini nazorat va boshqaruv tashkil qiladi. Agarda biz olib kelgan qurulma yoki 
ishlab chiqarishning bir bo’lagi bo’lgan kichkina ishlab chiqarishni sifatli nazorat 
qilish uchun markaziy pultga yoki stansiyaga bog’lash talab qilinadi. Agar asosiy 
tizim va yangi qo’shilgan tizim bir xil korxona ya’ni SIEMENS yoki OMRON larda 
dasturiy ta’minoti qilingan bo’lsa ularni o’zaro bog’lash muammo bo’lmaydi, 
chunki ularning axborot almashinish protokollari bir xil bo’ladi. Agar aksincha 
bo’lsa ya’ni asosiy tizim SIEMENS kompanyasiniki yangi qurulma OMRON 
kompanyasiniki bo’lsa bularni bir-biriga bog’lab bo’lmaydi, chunki turli xil dasturiy 
ta’minot va turli xil protokollarga egadir. Bu muammoni hal qilishning turli xil 
usullari mavjud. Masalan agar ikkala yoki undan ortiq tizimlar OPC UAni qo’llab 
quvvatlasa, bu tizimlardan OPC UA bog’lanishni qo’llash mumkin bo’ladi 

---