«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

СУҒОРИШ НАСОС СТАНЦИЯНИНГ ПОЛИГОНАЛ КЎНДАЛАНГ 
КЕСИМЛИ АВАНКАМЕРАСИ 
Б.М.Шакиров т.ф.д., Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялари 
институти, Андижон, Узбекистон. 
К.М.Эрматов т.ф.н. доцент, Б.Б.Шакиров ассистент., 
Н.И.Нурхомидинова талаба. Андижон машинасозлик институти, 
Андижон, Узбекистон. 
Дунёда суғориш майдонларини сув билан таъминлаш учун суғориш 
тизими насос станцияларини ишлаш самарадорлигини оширишга алохида 
эътибор қаратилган, жумладан АҚШ, Қанада, Япония, Германия, Россия, 
Хитой ва бошка ривожланган давлатларда ҳам катта эътибор берилмоқда.
Ҳозирги кунда Республикада суғориш тизимлари насос станцияларидан 
фойдаланиш ва реконструкция қилиш самарадорлигини ошириш, уларнинг 
иш самарадорлигини таъминлаш бўйича қурилмалар ва технологияларни 
такомиллаштиришга қаратилган кенг қамровли чора-тадбирлар амалга 
оширилмоқда. 
Cуғориш тизими насос станцияларини самарали ишлашини, 
аванкамерада оқимни текис тақсимланишини таъминлаш ҳисобига чеккадаги 
насосларнинг сув ҳайдашини лойиҳавийсига яқинлаштириш ва насосларнинг 
кавитация режимида ишлашини олдини олиш, лойқа чўкишини олдини олиш 
бўйича конструктив тадбирлар ишлаб чиқиш, сув олиш иншоотларини 
лойиҳалаш ва улардан самарали фойдаланишнинг мукаммал усулларини 
ишлаб чиқишга йўналтирилган илмий -тадқиқот ишларини олиб бориш муҳим 
аҳамият касб этади [1]. 
Аванкамерани туб қисмидаги оқимни фаоллаштириш ва сув қабул 
қилиш бўлинмаларига тенг тақсимланиши ҳамда унга кириш бурчагини 

---

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
497 
камайтириш мақсадида сув олиш иншоотининг янги полигонал кесим юзали 
конструкцияси ишлаб чиқилган (1- расм). 
Ўртадаги 3-бўлинмага борувчи аванкамера тубининг бўйлама 
нишоблиги i=0,1, уни икки ёнидаги 2 ва 4-бўлинмаларга канал тубини 
боғланиш бўйлама нишоблиги 0,15, чеккадаги 1 ва 5- бўлинмаларга канал 
тубини боғланиш бўйлама нишоблиги 0,2 қабул қилинган.
Бундан ташқари ҳар бир бўйлама туби кўндаланг нишобликка эга яъни 
ўртадаги 3-бўлинмани кўндаланг нишоблиги i
к
=0, ўнг томонидаги 1 ва
2-бўлинмаларни кўндаланг нишоблиги чап томонга i
к
=0,1, чап томонидаги 4 
ва 5 бўлинмаларни кўндаланг нишоблиги i
к
=0,1 тенг. Аванкамерани пландаги 
кенгайиш бурчаги α=35
0
ва сув қабул қилиш бўлинмани эни 
D
в
кир
бўл
2
,
1

тенг 
қилиб қабул қилинган.
1-расм. Полигонал кесим юзали аванкамерани кўндаланг 
кесими
Олиб борилган тажрибалар шуни кўрсатдики 5 та насослар ишлаган ҳолда 3-
вариантда чекка бўлинманинг умумий қаршилик коэффициенти 
ч
ум
567
,
0
,



ва 2-вариантда эса 
ч
ум
7
,
0
,



га тенг яъни қаршилик коэффициентини 
камайиши 
ч
ум
139
,
0
,



ни 
ташкил 
этди. 
Ўрта 
бўлинмада
3-вариантда 
ўр
ум
16
,
0
,



ва 2-вариантда 
ўр
ум
158
,
0
,



яъни ўзгариши 
сезиларли эмас.
Қаршилик коэффициенти йиғиндиси 
ум
363
,
0



3-вариантда ва
ум
429
,
0



2-вариантда, камайиши 
ум
066
,
0



га тенг (2-расм) [2,3].

---