Prezident Islom Karimovning O‘rta asrlar Sharq allomalari va mutafakkirlarining



Download 53,16 Kb.
bet3/10
Sana11.03.2022
Hajmi53,16 Kb.
#490137
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Asosiy chet tili arab tili removed

ﻁﻌﺎﻣﺎ ,


ﺍﻛﻠﺖ

ﺭﺍﻳﺖ ﺫﺋﺒﺎ,


ﺟﻤﻌﺖ ﻣﺎﻻ ﻗﺘﻠﺖ ﻋﻘﺮﺑﺎ,
Kamdan-kam ba’zi maf’uli bihlarning

tarjimasiga (-ga) qo‘shimchasi qo‘shiladi. Masalan: jumlalaridagi Alloh va Zayd lafzlari kabi.
Qoida: Har bir maf’uli bih mansub bo‘ladi.

Masalan:

ﺃﻋﻄﻴﺖ ﺯﻳﺪﺍ ﺩﺭﻫﻤﺎ


ﻟﻘﻴﺖ ﺯﻳﺪﺍ ﻓﻰ ﺍﻟﺴﻮﻕ,

ﺍﻋﺒﺪ ﷲ,


Qoida: Fe’llarga

muttasil bo‘lgan zamirlarning har biri hukman mansub bo‘lib, maf’uli bih
ﺍﻛﺮﻣﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎ, ﺍﻛﺮﻣﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ, ﺍﻛﺮﻣﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ, ﺍﻛﺮﻣﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﺕMasala: bo‘ladi.
Qoida: Maf’uli bih ma’lum siyg‘ali fe’llarga xoslangandir. Majhul siyg‘ali fe’llarning maf’uli bihlari zohir bo‘lmaydi. Zero majhul fe’llarning haqiqiy fo’illari zikr qilinmaganligidan maf’uli bihlari marfu’ bo‘lib, fo’il maqomiga

o‘tadilar. Masalan

ﺿﺮﺑﻬﻤﺎ,ﺿﺮﺑﻬﻦ


ﺿﺮﺑﻬﺎ,

ﺿﺮﺑﻬﻢ,


ﺿﺮﺑﻬﻤﺎ,ﺿﺮﺑﻬﻢ,

ﺿﺮﺑﻪ,


,ﺿﺮﺑﻚ, ﺿﺮﺑﻜﻤﺎ, ﺿﺮﺑﻜﻢ, ﺿﺮﺑﻚ, ﺿﺮﺑﻜﻤﺎ, ﺿﺮﺑﻜﻦ, ﺿﺮﺑﻨﻰ, ﺿﺮﺑﻨﺎ, :
Ko‘pincha maf’uli bihlar fe’ldan keyin keladi. Inxisori tavhim (ma’noni chegaralanishi) uchun ba’zi vaqtda fe’ldan oldin keladi. Masalan:
Faqat Alloh taologagina ibodat qilaman - ﺃﻋﺒﺪ ﷲ , Faqat Zaydni urdim – ﺯﻳﺪﺍ

ُ




T13
ﻧﺼﻴﺒﻚ ﺗﻨﺎﻝolasan nasibangni Faqat ﺿﺮﺑ
Muzofin ilayhili maf’uli bihlar

ﺮ, ﺍﻛﻠﺖ ﻟﺤﻢ ﺍﻟﺒﻘﺮ, ﺃﺧﺬﺕ ﺭﻗﻴﻢ ﺍﻟﺤﺒﻴﺐ, ﺍﻛﺮﻣﺖ ﻓﻘﺮﺍء ﺍﻟﺒﻠﺪ.


1T3 Sifatli maf’uli bihlar


ﺭﺃﻳﺖ ﻓﺮﺱ ﺑﻜ


ﺣﻴﺔً ﻛﺒﻴﺮﺓ ً

ﻣﻜﺘﻮﺑﺎ ﻋﺮﺑﻴﺎ, ﻗﺘﻠ


ﻟﺤﻤﺎً ﻣﺸﻮﻳﺎ, ﻛﺘﺒ

ﺭﺟﻼً ﻋﺎﻟﻤﺎ, ﺃﻛﻠ


ﺭﺃﻳ


1T3
Ta’kidli maf’uli bihla

ﺭﺟﻠﻴﻦ ﻛﻠﻴﻬﻤﺎ, ﺭﺃﻳﺖ ﺍﻻﺣﺒﺎﺏ ﺍﺟﻤﻌﻴﻦ,




ﻛﻠّ, ﺭﺃﻳ


ﺍﻟﺮﻣﺎ


ﺭﺃﻳﺖ ﺯﻳﺪﺍ ﻧﻔﺴﻪ, ﺃﻛﻠ



BT13 a’zi fe’llarning ikkita maf’uli bihlari bo‘ladi. Masalan:

ﺯﻳﺪﺍ ﺟﺒﺔً


ﺯﻳﺪﺍ ﻟﺤﻤﺎ, ﺃﻟﺒﺴ

ﺑﻜﺮﺍ ﻋﻠﻮﻣﺎ, ﺍﻋﻄﻴ


ﺯﻳﺪﺍ ﺩﺭﻫﻤﺎ, ﻋﻠّ

ﺍﻋﻄﻴ


TU13 shbu jumlalardagi tazyinotlar ham maf’uli bihlardir.

ﺧﻴﺮ ﺍﻻﻋﻤﺎﻝ,


ﻋﻠﻤ

ﺍﺣﺴﻦ ﺍﻟﺠﻠﻮﺱ,


ﺟﻠﺴ

ﺰﺭﺗﻪ ﺑﻌﺾ ﺍﻟﺘﻌﺰﻳﺮ,


ﻛﻞ ﺍﻹﺟﺘﻬﺪ, ﻋ

ﺇﺟﺘﻬﺪ


ﺮ ﺍﻟﻔﻌﻞ, ﻧﻔﻌﻞ ﺍﺳﻬﻞ ﺍﻻﻓﻌﺎﻝ ﻣﻔﻌﻮﻝ ﻣﻄﻠﻖ

ﺗﻔﻌﻞ ﺷ


1M3T af’ul mutlaq (ma’no kuchayturuvchi to‘ldiruvchi)

*** ﻛﺴﺮﺕ ﺍﻟﺨﺎﺩﻣﺔ ﺍﻟﺼﺤﻴﻔ َﺔ ﻛﺴﺮﺍ ﻧﺎﻡ ﺍﻟﻮﻟﻴﺪ *** ﻧﺎﻡ ﺍﻟﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮﻣﺎ ﺧﻔﻴﻔﺎ


ﻛﺴﺮﺕ ﺍﻟﺨﺎﺩﻣﺔ ﺍﻟﺼﺤﻴﻔ

ﺩﻗﺖ ﺍﻟﺴﺎﻋﺔ *** ﺩﻗﺖ ﺍﻟﺴﺎﻋﺔ ﺩﻗﺘﻴﻦ


Mana yuqorida ikki tarafda uchtadan jumla. Bu jumlalardan chap tarafda bo‘lganlari o‘ng tarafdagi jumlalarning o‘zi. Lekin farqi shundaki, chap tarafdagi jumlalarda o‘ng tarafdagilarga qaraganda bir masdar ortiqdir. Misol uchun ﻛﺴﺮﺕ
ﺍﻟﺼﺤﻴﻔ ﺍﻟﺨﺎﺩﻣﺔ deb aytsak, bunda gapirilayotgan tarelka ehtimol butunlay
sinmagandir, balki yorilgandir yoki darz ketgandir deb o‘ylashi mumkin. Agar endi bunga ﻛﺴﺮﺍ ni ottirib, ﻛﺴﺮﺍ ﺍﻟﺼﺤﻴﻔﺔَ ﺍﻟﺨﺎﺩﻣﺔ ﻛﺴﺮﺕ desak, darz ketgan yoki yorilgandir deb, o‘ylashga o‘rin qolmaydi. Balki tarelkani haqiqatda singanligini bildiradi. Masalan ﺍﻟﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﻡ desak, gapirilayotgan bolaning nechuk uxlaganini bilinmaydi. U oz uxlaganmi, ko‘p uxlaganmi, chalqancha uxlaganmi, yonini bosib uxlaganmi, tinch va rohat bilan uxlaganmi, qo‘rqib uxlaganmi, buni bilinmaydi. Endi bunga ﺧﻔﻴﻔﺎ ﻧﻮﻣﺎ ni ziyoda qilib ﺧﻔﻴﻔﺎ ﻧﻮﻣﺎ ﺍﻟﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﻡ desak, bolani engil uxlaganligini bildiradi.
SHuningdek ﺍﻟﺴﺎﻋﺔ ﺩﻗﺖ hamma payt soatning jiringlaganini bildiradi. Necha marta

jiringlagani ma’lum emas. Endi bunga ﺩﻗّﺘﻴﻦ nini qo‘shib, soatni necha marta jiringlagani ma’lum bo‘ladi.
ﺍﻟﺴﺎﻋﺔ
ﺩﻗﺖ
desak, ﺩﻗﺘﻴﻦ

SHu tariqa fe’lni «ta’kidlash» uchun yoki «turini» bayoni uchun yoki
«sonini» bayoni uchun, fe’l so‘ngidan keltirilgan masdarga «maf’ulum mutlaq», deb ataladi.
Fe’l bilan maf’ulum mutlaqning moddalari (lafzlari) ko‘proq bir xil bo‘ladi. Misol uchun ﺣﻔﻈﺎ ﺍﻟﺪﺭﺱ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻔﻆ kabi.
Mana bunda – ﺣﻔﻆ fe’li bilan ﺣﻔﻈﺎ masdarining moddalari bir bo‘lgan. Ba’zi bir vaqtda fe’l bilan masdar (maf’ulum mutlaq) lafzlari boshqa, ma’nolari bir xil
bo‘ladi. Misol uchun ﺟﺰﻻ ﺍﻟﺘﻠﻤﻴﺬ ﻓﺮﺡ kabi. Mana bu misoldaﻓﺮﺡ fe’li bilan ﺟﺰﻻ
masdari, lafzda boshqa, ammo ma’noda bir xildir.
Ba’zi vaqtlarda maf’ulum mutlaqning fe’li hazf qilinadi. ﺻﺒﺮﺍ kabi ﺻﺒﺒﺮﺍ ﺍﺻﺒﺮ

taqdiridadir.
Ko‘p vaqt masdar hazf qilinib, uning o‘rniga sifati turadi. ﺍﺟﺘﻬﺪﺕ ﻛﺜﻴﺮﺍkabi. Aslida ﻛﺜﻴﺮﺍ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩﺍ ﺍﺟﺘﻬﺪﺕ ko‘rinishdadir. SHuningdek, masdar o‘rnida ko‘p vaqt ismi ishora ham turadi. ﺍﻟﻘﻮﻝ ﺫﻟﻚ ﻗﺎﻝ kabi. Bunda ﺫﻟﻚ maf’ulum mutlaqdir.

SHuningdek, masdarning adadini bildirgan narsa masdar o‘rnida turadi.

Download 53,16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish