Presentation investment climate of the Republic of Uzbekistan by Dr. Rustam Azimov, Governor of ebrd for Uzbekistan, Minister of Finance of the Republic of Uzbekistan Annual Meeting of the Governors of ebrd, Riga, 20 May 2000

• 15-Мавзу. Монопол ҳокимият шароитида нарх белгилаш тамойиллари
• РЕЖА:
• 1. Монополия шароитида нархларни тартибга солиш.
• 2. Истеъмолчи ортиқчалигини эгаллаш.
• 3. Истеъмолчилар даромадига кўра нарх белгилаш.
• 4. Истеъмол ҳажмига кўра нарх белгилаш.
• 5. Товарлар категориясига кўра нарх белгилаш.

• 1. Монополия шароитида нархларни тартибга солиш

• Нархларни назорат қилиш ва тартибга солиш кўпроқ табиий монополияларга қўлланилади. Биз биламизки, рақобатлашган бозорда нарх чекли харажатга тенг бўлар эди

• Лекин, бундай нархни табиий монополияларга қўллаб бўлмайди, чунки бу нархда бир қатор ишлаб чиқарувчилар зарар билан ишлаб ишдан чиқадилар. Ишлаб чиқарувчиларнинг харажатлари ҳар хил бўлгани учун нархлар ҳам ҳар хил бўлади. Расмдан кўриниб турибдики, нарх рақобатлашган бозор нархига тўғри келади ва у чекли харажат билан ўртача даромад чизиқлари кесишган нуқта билан аниқланади. Нарх давлат томонидан тартибга солинмаса, монополист нархни Рm даражада белгилаб, Qm миқдорда маҳсулот ишлаб чиқаради.

• D

• Pm

• P

• ATC

• P1

• MC

• Pe

• AR

• MR

• Q

• Qe

• Q1

• Qm

Давлат эса нархни барча учун ўртача харажат даражасида (ўртача харажат (ATC) чизиғи билан ўртача даромад чизиғи (AR) кесишган нуқта) белгилайди . Бу нархга тўғри келадиган ишлаб чиқариш ҳажми га тенг. Нархнинг га тенг бўлиши табиий монополистга (узоқ муддатли рақобатлашган бозордаги фирмалар каби) нормал фойда олиш имконини беради. нархда ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори оптимал ҳажмдан кичик бўлса ҳам истеъмолчилар монополист нархи тартибга солинмаганга қараганда кўпроқ маҳсулот сотиб олиш имкониятига эга бўлади. Ўртача харажат даражасида ўрнатиладиган нархни «адолатли фойда олишни таъминлайдиган нарх» деб атайдилар. АҚШда «адолатли» нархни таъминланишини жуда кўп федерал комиссиялар кузатиб боради.