Предпринимательство и предприниматель глазами психолога

6-mavzu. Tadbirkorlik iqtisodiy sotsiologiya ob’ekti sifatida

• Bu tushunchalarni birinchi bo‘lib XVII asr oxiri va XVIII asr boshlarida ingliz iqtisodchisi Richard Kantilon qo‘llagan.
• Tadbirkorlikni o'rganishda bir qancha an'analar mavjud - iqtisodiy, psixologik (xulq-atvor), sotsiologik.
• Tadbirkorlik (inglizcha – enterprise, enterprising, ruscha - predprinimatelstvo) – foyda olish maqsadida fuqarolar va yuridik shaxslarning o‘z tashabbusi asosida mustaqil faoliyatidir.

• Tadbirkorlik va biznes tushunchalari o‘zaro bog‘liq tushunchalar bo‘lib, bir birini to‘ldiradi. “Biznes” - so‘zi inglizcha so‘z bo‘lib, u tadbirkorlik faoliyati yoki boshqacha so‘z bilan aytganda kishilarni foyda olishga qaratilgan tadbirkorlik faoliyatidir. Tadbirkorlik sohasida biznes foyda beradigan iqtisodiy faoliyat bo‘lib, ushbu faoliyat bilan shug‘ullanuvchi shaxslar biznesmen sifatida mamlakat iqtisodiyotini mustahkamlashga, yalpi ichki mahsulotning ko‘payishiga, aholi faravonligining oshishiga xizmat qiladi. Biznesmen (tadbirkorlik) so‘zi birinchi marotaba Angliya iqtisodiyotida XVIII asrda paydo bo‘lib, u “mulk egasi” degan ma'noni bildirgan.

• Tadbirkorlarga xos xususiyatlar kuyidagilardan iborat:
• 1. Shugullanaetgan soxa buyicha ilm, bilimga egaligi.
• 2.Tavakkalchilikka asoslangan qarorlar qabul kilish buyicha tashabbuskorlik kobiliyati.
• 3. Iqtisodiy jaraenlarni chukur fikrlay olish.
• 4. Qonunlarga itoatkorligi.
• 5. Innovatsiyachilikning faolligi.
• Maqsad sari intiluvchanlik.
• Tashkilotchilik.
• Tejamkor bo‘lishi.
• Uz so‘zining ustidan chikish.
• Ruxiy poklik va xalolligi.
• Uz jamoasi uchun ko‘rashuvchanlik.

Tadbirkorlik sotsiologiyasining predmeti

• Tadbirkorning ma'lum munosabat va maqsadlarni amalga oshiradigan o'ziga xos shaxs sifatida
• Bozorda tadbirkorlik harakati
• Tadbirkorlikning rivojlanishi ba'zi tashkiliy tuzilmalarga, mikro, mezo va makro darajadagi institutlarga bog'liq