Практикум по статистике. (2 издание). Тащкент изд. «Iqtisod-moliya»

Daromadlarning shakllanishi schyoti va uning ko’rsatkichlarini hisoblash

Daromadlarning shakllanishi schyoti ishlab chiqarishda ishtirok etuvchilarning birlamchi daromadlarini hosil bo’lish jarayonini ifodalaydi. Birlamchi daromadlar YAQQ ko’rsatkichini tashkil qiluvchi ko’rsatkichlar tarkibini ifodalaydi.

Schyotning umumiy ko’rinishi quyidagicha:
Daromadlarning shakllanishi schyoti

Foydalanish	Resurslar
Mehnat haqi Yollangan xizmatchilarni ish haqi Ijtimoiy sug’urta ajratmasi	1. YAIM (YAQQ)
4. Ishlab chiqarish va import uchun soliq	2. Ishlab chiqarish va import uchun subsidiya
5. Yalpi foyda (aralash daromad) (5=1+2-3-4)
6. Asosiy kapital (fondlar) iste’moli
7. Sof foyda (aralash daromad) (7=5-6)
Jami: (3+4+7)	Jami: (1+2)

Schyotning “resurslar” qismida iqtisodiyot darajasida YAIM, tarmoqlar va sektorlar darajasida esa YAQQ ko’rsatkichi bo’ladi. Bu ko’rsatkichlar ishlab chiqarish schyotini foydalanish qismidan tushiriladi hamda davlat tomonidan ishlab chiqarish va import uchun berilgan subsidiyadan iborat.

Schyotning “resurslardan foydalanish” qismida ishlab chiqarishda yaratilgan

YAQQ(YAIM) va uni yaratuvchilarga taqsimlash jarayoni ifodalanadi:

• 
  ishlab chiqarishda qatnashgan yollangan xizmatchilarga to’langan mehnat
  

haqidan iborat. U ish haqi va ijtimoiy sug’urta ajratmasidan tashkil topadi.

• 
  ishlab chiqarish va import uchun soliq bu – ishlab chiqarishda qatnashgan ishlab chiqarish omillariga (mehnat, tabiiy resurs) berilgan majburiy to’lovlardan va mahsulotga soliqlardan iborat.
  
• 
  schyotni balanslantiruvchi ko’rsatkichi yalpi foyda yoki aralash daromaddan iborat. Agarda daromadlarning shakllanishi schyoti uy xo’jaliklari sektori bo’yicha tuzilayotgan bo’lsa, schyotni balanslantiruvchi ko’rsatkichi aralash daromad deyiladi. Sababi uy xo’jaliklari sektorida ish haqi bilan foydaning egasi bitta – uy xo’jaliklari bo’ladi.
  

Yalpi foyda yoki aralash daromadlarni hisoblash algoritmi quyidagicha: