Potensiometrik titrlash usuli tahlilning fotometrik usuilari spektrofotometrik usulning moddalar tozaligini aniqlashda qo

Nur yutilishining birlashgan qonuniga ko'ra, eritmaning optik z ich ligi

yutilish k o ‘rsatkichiga, eritma konsentratsiyasiga va qatlam qalinligiga

to'g'ri proporsional.

Fotokolorimetrik va spektrofotometrik usullarning o'xshashlik va farq

qiladigan tomonlari quyidagilardan ibcrat:

Oxshashligi:

• Bu ikkala usul ham absorbsion, ya’ni nur yutilish usuilari qatoriga

kiradi.

• Bu ikkala usul ham elektron energiyani yutib to'yingan orbitaldan

to'yinmagan orbitalga o'tishiga asoslangan.

Farqi:

• Fotokolorimetrik usul rangii eritmalar tomonidan nomonoxromatik

ko'zga ko'rinadigan nurning yutilishiga, spektrofotometrik usul esa

rangii va rangsiz eritmalar tomonidan ko'zga ko'rinadigan va ultrabinafsha

monoxromatik numing yutilishiga asoslangan.

Fotokolorimetrik va spektrofotometrik usullardan dori vositalarining

chinligini, tozaligini va miqdorini aniqlashda foydalanish mumkin.

Dori vositalaming chinligini aniqlashda spektming ko'zga ko'rinadigan

va ultrabinafsha qismidagi spektrofotometrik usul qo'llanilganda ulaming

spektrdagi yutilish maksimumlariga asoslaniladi. Agar dori moddaning

kimyoviy tuzilishidagi xromafor guruhlar o'xshash bo'lsa, ulaming yu tilish

spektrlari ham o'xshash bo'ladi. Masalan, tuzilishida fenil radikalini

saqlagan dori moddalar - efedrin, dimedrol, benzilpenitsillin, atropin

va boshqalar)ning yutilish spektrida 251, 257 va 263 nm da uchta yutilish

maksimumi kuzatilsa, fenol gidroksil guruhi saqlagan dori moddalaming

UB-spektrida 280 nm da yutilish maksimumi bo'ladi (adrenalin, izadrin,

morfin, estradiol va boshqalar). To'yinmagan yenol guruhi saqlagan steroid

tuzilishga ega bo'lgan dori moddalaming UB-spektrida 238 nm da

maksimum kuzatiladi (kortizon, gidrokortizon, prednizon, prednizolon

va boshqalar). Ko'rsatilgan to'lqin uzunliklarida UB-spektrda yutilish

maksimumining bo'lishi moddani to'laligicha tavsiflash uchun yetarli

bo'lmasdan, umumiy tushuncha beradi, xolos. Lekin ko'pgina dori mod dalarning UB-spektridagi u yoki bu yutilish maksimumidan, shu m od daning

chinligini aniqlashda keng foydalaniladi.

Spektrofotometrik usulning moddalar tozaligini

aniqlashda qo‘llanilishi

Ba’zi dori moddalaming tozaligini aniqlash uchun spektrofotometrik

usuldan foydalaniladi.

Sianokobalaminning tozaligini aniqlash uchun uning 0,002% li

eritmasini qalinligi 1 sm bo'lgan kyuvetada 278, 361 va 548 nm lardagi

optik zichliklari o'lchanib, ulaming nisbatlari hisoblanadi.



Retinol atsetatning tahlilida 0,0003% li mutloq spirtdagi eritmasining

300; 311,5; 337; 360 nm dagi optik zichliklari o'lchanib, 300;

311,5; 337 va 360 nm lardagi optik zichliklar qiymatining 326 nm dagi

optik zichlik qiymatiga nisbati quyidagicha bo'lishi talab etiladi:



Rutin tarkibidagi kversetinni aniqlash uchun ham uning 0,0025%

li mutloq spirtdagi eritmasining optik zichligi 375 nm va 362.5 nm larda

o'lchanib, so'ng ularning nisbatlari hisoblanadi:



Kversetinning miqdori quruq moddaga hisoblanganda 5% dan ortmasligi

kerak.

Benzilpenitsillin kaliyda 0,18% li yangi tayyorlangan eritmaning

280 nm dagi optik zichligi 0,18 va D4 ,~D2m > 0,72 bo'lishi talab etiladi.