Politechnika łÓdzka

7.Jak czytać schematy elektryczne?

Podstawową treścią niosącą informację na temat obwodu elektrycznego, jego działania i funkcjonalności jest schemat elektryczny. Schemat elektryczny jest zapisany za pomocą graficznych symboli elementów.

Schemat elektryczny stanowi graficzny sposób wyrażenia działania układu elektrycznego (elektronicznego) bądź urządzenia, które reprezentowane jest poprzez wzajemne połączenie względem siebie elementów składowych. Posiadając wiedzę dotyczącą funkcjonalności czyli sposobu działania elementów składowych, możemy je łączyć a następnie sposób tego połączenia zapisać – właśnie za pomocą schematu.

Innym rodzajem zapisu schematu jest zapisanie obwodu w postaci równań matematycznych opisujących go, jednak ten sposób w wielu sytuacjach jest po prostu nieczytelny. Zatem jedynie schemat elektryczny w postaci rysunku – jest jednoznacznie zrozumiały, lecz aby tak zawsze było – należy zrozumieć zasady wyrażania go – odczytywania i zapisywania.

Określonym sposobem tworzenia schematu jest kreślenie rysunku korzystając z zasad tzw. zasad rysunku technicznego elektrycznego. Schemat utworzony według tych zasad, zawiera w sobie symbole elementów, oraz linie je łączące które występują albo równolegle, albo prostopadle względem siebie. Miejsca łączenia co najmniej trzech odgałęzień zaznacza się kropkami (pogrubionymi punktami), zaś linie które się przecinają i nie posiadają oznaczenia kropką – uważa się za linie krzyżujące się i nie połączone ze sobą.

Często w wybranym miejscu schematu elektrycznego umieszcza się symbol tzw. ekwipotencjalizacji , inaczej nazywanym symbolem odniesienia.

W każdym przypadku, (lub też najczęściej) symbolem tym jest uziemienie, lub tzw. symbol „masy”.

Poniżej zaprezentowano trzy przykładowe sposoby odczytywania schematów:

Na rys. 7.1 przedstawiono schemat urządzenia elektronicznego – zasilacza stabilizowanego. Symbole tworzące ten schemat pokazują jednoznacznie, że jest to zasilacz niskiej mocy.

Rysunek 7.1 Schemat układu zasilacza stabilizowanego zrealizowanego w oparciu o monolityczny regulator napięcia LM317.

Od strony pierwotnej transformatora (TRAFO) urządzenie jest zabezpieczone bezpiecznikiem i jest zasilane z sieci 230V / 50Hz.

Uzwojenie wtórne TRAFO dostarcza napięcia, które jest prostowane w mostku prostowniczym wykonanym na elementach dyskretnych (4 diody 1N4007), a następnie filtrowane za pomocą kondensatora elektrolitycznego o wartości 2200uF.
Zasilacz w torze prądowym posiada włączony scalony monolityczny regulator napięcia typu LM317, chłodzony radiatorem.
Pomiędzy wyprowadzeniem wyjściowym stabilizatora a regulacyjnym występuje dzielnik składający się z rezystora 4k7, oraz potencjometru 4k7 liniowego.
Stabilizator jest zablokowany przed zakłóceniami w.cz. na wejściu, oraz na wyjściu – dwoma kondensatorami typu MKT o wartości 100nF.
Zasilacz ma wyprowadzone linie VDD_light, ADJ_light, oraz masę zasilania – GND.
Na schemacie nie podano parametrów użytego TRAFO.

Na rys. 7.2 przedstawiono schemat układu pomiarowego – do wyznaczania charakterystyk zewnętrznych prądnicy asynchronicznej. Z schematu tego wynika, iż w każdej fazie zasilającej silnik napędowy znajduje sie amperomierz, watomierz (początki uzwojeń watomierzy są oznaczone kropkami), oraz że wal twornika badanej prądnicy jest sprzęgnięty z wirnikiem silnika za pomocą sprzęgła. Prądnica asynchroniczna posiada baterię kondensatorów włączonych trójfazowo skojarzonych w układzie trójkąta. Uzwojenia silnika są skojarzone w gwiazdę , uzwojenia prądnicy również są skojarzone w gwiazdę .