Polimer materiallar

Jadval. 
O’ribosarlarni dienlarni polimerlanish tezligiga ta’siri 
Monomer 
Formulasi 
Nisbiy polimerlanish 
tezligi 
Butadien -1,3 
CH
2
= CH – CH = CH
2
 
1.0 
2-metilbutadien-1,3 (izopren) 
CH
2
=C – CH = CH
2 
                            
                             
CH
 3
 
1.25 
Pentadien-1,3 (piperilen) 
CH = CH – CH = CH
2 
           
               
CH
 3 
0.38 
2,3-dimetilbutadien-1,3 
CH
2
=C – C = CH
2 
           
CH
 3 
CH
 3
 
3.75 
1-xlorbutadien-1,3 
CLC = CH – CH = CH
2
 
8.75 
2-xlorbutadien-1,3 
(xloropren) 
CH
2
 = C – CH = CH
2 
 
                     Cl 
875 
2,3-dixlorbutadien-1,3 
CH
2
 = C – C = CH
2 
 
Cl   Cl 
2500 
 
Jadvaldan  ko’rinadiki,  birinchi  va  to‘rtinchi  uglerod  atomidagi 
elektronodonor  o’rinbosarlar  polimerlanish  tezligini  kamaytiradilar,  aksincha 
ikkinchi  va  uchinchi  uglerod  atomidagi  o’rinbosarlar  tezlikni  biroz  oshiradilar. 
Elektronoaktseptor tabiatidagi o’rinbosarlar esa monomerlar aktivligini oshiradilar 
va  bu  effekt  o’rinbosarlar  o’rtadagi  uglerod  atomlarida  bo‘lsa,  ayniqsa  kuchli 
bo’ladi.  Termodinamik  Faktorlar.  Monomerni  polimerlanish  quyidagi  shart 
bajarilganda mumkin bo’ladi: 
 
Bu  yerda,  ∆G,  ∆H,  ∆S  -  monomerni  polimerga  aylangandagi  sistemaning 
Gibbs erkin energiyasini, entalpiya soni va entropiyasining o‘zgarishi. 

---

To’yinmagan  monomerlarni  polimerlanishi  holi  uchun  ∆H
 
<  0,  ∆S  <  0.  Bu 
shuni  angalatadiki,  polimerlanish  jarayoni  qandaydir  chegaraviy  temperaturadan 
past temperaturada mumkin bo’ladi. Sababi ∆H > T∆S, yoki 
S
Н
T
T
ч




 bo‘lganda 
∆G < 0 bajariladi. (bu yerda T
ch 
- polimerlanishni yuqori chegaraviy temperaturasi). 
T>T
ch 
va  ∆G >0 holda polimerlanish  termodinamik  taqiqlangan bo’lib  faqat 
makromolekulalarni depolimerlanishi mumkin. 
T  =  T
ch
  va  ∆G  =  0  holda  sistemada  polimerlanish  -  depolimerlanish 
muvozanati o‘rnatiladi. 
Keltirilgan  xulosalar  polimerlanish  jarayonida  monomer  va  polimerni 
kontsentratsiyalari  o‘zgarmas  bo‘lgan  hol  uchun  chiqarildi.  Bu  hol,  masalan 
geterofazali polimerlanishda va massada polimerlanishda kuzatiladi. 
Kengroq  tarqalgan  erituvchida  yoki  massada  gomogen  polimerlanishda 
monomerning  konsentratsiyasi  polimerlanish  jarayonida  o‘zgaradi.  Bu  sistemalar 
uchun  polimerlanishning  chegaraviy  muvozanat  temperaturasi  monomerning 
muvozanat konsentratsiyasiga bog’liq: 
 
∆H
0
, ∆S
0 
– polimerlanishning standart entalpiyasi va entropiyasi. 
Polimerlanishning  standart  Gibbs  energiyasi,  entalpiyasi  va  entropiyasi 
eritmada  sof  monomerni  yoki  1  mol  monomerni  amorf  polimerga  aylanishiga 
taaluqlidir. 
Polimerlanishning issiqlik effekti bog’larning energiyasi orqali xisoblanishi 
mumkin: 
икч
бч
Е
E
H




2
 
bu yerda, E
bch
, E
ikch
 - mos ravishda birlamchi va ikkilamchi bog‘larning energiyasi. 
Etilen  xosilalari  uchun  2E
6ch
  >  E
ikch
,  shuning  uchun  bu  monomerlarni 
polimerlanishi 
ekzotermik 
jarayondir. 
Uglerod-uglerod 
qo’sh 
bog’li 

---

monomerlarning  polimerlash  issiqlik  effekti  qo’sh  bog’  bilan  bog’langan  uglerod 
atomidagi o’rinbosarning borligiga bog’liq (jadval).