Polimer materiallar

HO – R – COOH + HO – R – COOH → HO – R – C (O)– O – R – COOH + H
2
O 
HO–R–C(O) –O– R– COOH + HO–R-COOH → HO–R– C(O)–O–R– C(O)OR-COOH + H
2
O
 
 
Bu  reaksiya  natijasida  oksikislotalarni  o‘zaro  ta’sirlashishi  natijasida  suv 
molekulasi  ajralib  chiqadi  va  reaksiya  davomida  poliefir  hosil  bo‘ladi.  Xuddi 
shunday  diaminlar  bilan  ikki  asosli  kislotalarning  bixlorangidridlari  reaksiyaga 
kirishsa, poliamidlar hosil bo‘ladi. 
H
2
N-R-NH
2
 + ClOC-R-COCl → H
2
N-R-NHCO-R-COCl +HCl 
H
2
N-R-NHCO-R-COCl + H
2
N-R-NH
2
 → H
2
N-R-NHCO-R-CONH-R-NH
2
 + HCl
 
Bu  reaksiyalarda  polimerlanish  reaksiyalaridan  farqli  o‘laroq,  hosil  bo‘lgan 
polimerlarning 
zvenolari 
monomerlarning 
tuzilishidan 
farq 
qiladi. 
Polikondensatsiyalanishning  ikkala  holida  ham  reaksiya  natijasida  hosil  bo‘lgan 
makromolekulalarning  chetki  qismlarida  funktsional  guruhlar  bo‘ladi  va  ular 
zanjirni o‘sishiga qodirdir. Polikondensatlanish reaksiyasining har bir bosqichidagi 
moddalar  qarorli  bo‘lib,  ularni  ajratib  olish  mumkin.  Bu  xususiyat 
polikondensatlanish  reaksiyasining  polimerlanishdan  asosiy  farqlaridan  biridir. 
Polikondensatlanish  reaksiyalarini  monomerlarning  suyuqlantirilgan  holatida, 
fazalarga  ajralish  chegarasida  hamda  qattiq  holatida  olib  borish  mumkin. 
Monomerlarning  suyuqlantirilgan  holatida  polikondensatlanish  reaksiyasi  200-220 
0
C da, xatto undan yuqori haroratlarda olib boriladi. Bu usul bilan asosan poliefir va 
poliamidlarni  sintez  qilishda  foydalaniladi.  Eritmada  polikondensatlanishni  olib 

---

borish  usulida  reaksiya  nisbatan  yumshoq  sharoitlarda  ketadi.  Bu  usulda  ajralib 
chiqayotgan  quyimolekulali  birikmalarni  ajratib  olish  oson  kechadi.  Eritmada 
polikondensatlanish usuli bilan parda va tola tayyorlash mumkin. 
Fazalararo polikondensatlanish ikkita bir-biriga aralshamaydigan suyuqliklar 
yoki  gaz  va  suyuqlik  chegarasida  sodir  bo‘ladi.  Monomerlarning  suyuqlanish 
haroratlariga  yaqin  haroratlarda  qattiq  fazada  polikondensatlanish  reaksiyalari 
yuqori tezlik bilan ketadi. Odatda qattiq fazada polikondensatlanish kukun holidagi 
chiziqli  monomerlarni  yoki  undan  tayyorlangan  pardani  qizdirish  orqali  olib 
boriladi.