Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

15-rasm.
Buyum olish
sxemasi:
/—qolip; 
2
—zagotovka (xom- 
ashyo); 
3—
qizdirish moslamasi.
Shtamplash
— isitilmagan ter- 
moplstlardan mexanik kuch ta ’siri 
ostida buyum hosil qilish texno- 
logiyasi. Bu usul hamma termo- 
plastlar uchun ham to ‘g‘ri kela- 
vermaydi. Masalan, mo‘rt- plastik- 
lardan bu usul bilan buyum olish 
ancha qiyin. Yumshoq plastiklardan 
esa, aksincha, buyum olish oson 
kechadi.
L ist h o latidagi zagotovkani
qizdirish
muhim ahamiyatga ega.
Ezzzzzzzzzzza 
Bu jarayon, odatda, maxsus isi-
tish shkaflarida, infraqizil nurlar
T,
16-rasm.
Zagotovka
yoki yuqori chastotali elektr tok- 
lar yordamida amalga oshiriladi. U
7 0

---

yoki bu usulni qo‘llash tenrioplastning xossasiga va tuzilishiga ham 
bog'liq. Amalda amorf polimerlar qizdirilayotganda material ostki 
sathining harorati ishlov berish haroratidan yuqori bo‘Lishi kerak 
(16-rasm).
Kristall polimerni qizdirish harorati esa polimerning yumshash 
haroratidan yuqori bo'lishi shart. Shuni ham aytish lozimki, ichki 
yuza bilan tashqi yuza o‘rtasida harorat (ya’ni list qalinligi ikki to- 
monidagi harorat) katta farq qilsa, salbiy oqibatlarga olib kelishi 
mumkin.
& T = Т. - Tv
Bu farq katta bo‘lsa, termik destmksiya yuz beradi. Shu sababli 
qalin zagotovkalarni ikki yoqlama qizdirish tavsiya qilinadi.
Hamma hollarda quyidagi shart bajarilishi kerak:
Ь Т < Td - Tsh,
bu yerda: 
Td
— destruksiyalash harorati;
— shishalanish harorati.
Buyum hosil qilish harorati odatda tajriba orqali aniqlanadi. 
Chunki bu texnologik parametr polimer xossasiga, list qalinligiga, 
buyum o‘lchami va konfiguratsiyasiga, uning kirishishiga bog‘liq.
Bu harorat to ‘g‘ri aniqlansa, olingan buyumning fizik-mexanik 
xususiyati yaxshi bo‘ladi.
Buyum siqilgan havo yoki vakuum orqali listni tortish (вы­
тяжка) yo‘li bilan shakllanadi (17-rasm). Deformatsiyalanish tezligi 
shunday tanlanishi kerakki, makromolekula parchalanishsiz yangi 
holatga o'tishi kerak. Agar deformatsiya tezligi maksimumga olib 
borilsa, aniq bir haroratda makromolekulalar oriyentatsiyasi sodir 
bo'ladi. Tortish tezligi odatda siqilgan havo sarfi bilan tartibga 
solinadi.
Shakllanish jarayoni cho'zish koeffitsiyenti orqali baholanadi va 
quyidagi formula bilan aniqlanadi:
71

---

Д Г Ч Л ! 1Р № Г Ч 
1
ш
у
а ш
1
г " •