План – конспект занятия по ознакомлению с окружающим

ISSUE 9. SENTABR 
SHAHAR YO‟LOVCHI TRANSPORTI DISPETCHERLIK BOSHQARUVINI 
SHAKLLANTIRISH VA TAXLIL QILISH 
Toshkent davlat universiteti magistrantlari: Omonov F.A., Islamov E.B.
Annotatsiya:
Ushbu maqolada shahar jamoat transporti avtomatlashtirilgan dispetcherlik 
boshqaruvini tahlil qilish, harakat tarkiblarini o‘rganish jarayoni hamda yuzaga kelayotgan 
noqulayliklarni ( yo‘lovchilarni kutish vaqtini ortishi, samarasiz harakat tartibini amalga 
oshirilishi, yo‘l harakati havfi ) bartaraf etish bo‘yicha dispetcher ishini ketma-ketligini 
ko‘rsatuvchi sxemali algoritm keltirilgan. 
 
Kalit so‟zlar:
ADBT, algoritm, sxema, dispetcherlik harakat guruhlari, monitoring, 
operatsiya, yo‘lovchi, transport. 
 
Shahar yo'lovchi transportining yo'lovchi tashish transport vositalarining harakatini nazorat 
qilish, tahlil qilish va boshqarish bo'yicha ishlarni amalga oshiruvchi avtomatlashtirilgan 
dispetcherlik boshqaruv tizimi(ADBT) dispetcherlarining boshqaruv ta'sirlari tarkibini tahlil 
qilish. 
ADBT dispetcherlarining boshqaruv ta'sirlarining tuzilishini tahlil qilish bir necha bosqichda 
amalga oshirilishi kerak: 
- birinchi bosqichda, avtomatlashtirilgan nazorat xonasining dasturiy ta'minoti orqali amalga 
oshiriladigan asosiy operatsiyalarni bajarish texnologiyasini tasvirlagan holda; 
- ikkinchi bosqichda, yuqorida tavsiflangan asosiy operatsiyalar asosida turli xil vaziyatlarda 
qo'llanilishi mumkin bo'lgan boshqaruv usullari tavsiflangan holda; 
- uchinchi bosqichda, transport jarayonining buzilishi ro'yxati tahlil qilinadi, bu esa vaziyatni 
aniqlash mumkin bo'lgan asosiy mezonlarni va marshrutda transport vositalarining ishini 
tiklashga imkon beradigan usullarni ko'rsatadi; 
- to'rtinchi bosqichda dispetcherlik boshqaruvining operatsiyalarining chastotasini kunning turli 
davrlarida statistik tahlil qilish, shuningdek dispetcherlik boshqaruvi operatsiyalarining grafik 
sxemalarini oqim sxemalari shaklida qurish va keyinchalik shahar yo'lovchi transportini 
avtomatlashtirilgan dispetcherlik boshqaruvi texnologiyasini takomillashtirish bo'yicha 
xulosalar va tavsiyalarni shakllantirish uchun ularni tahlil qilish, yuqori zichlikdagi transport 
oqimlari sharoitida ishlash. 
Dispetcherlik boshqaruvi tizimining harakatlarini tahlil qilish nazorat ta'sirlari ro'yxatini ajratish 
imkonini beradi. O'tkazilgan o‘rganishlar natijasida boshqaruvchi ta'sirlar 3 guruhga 
bo'lingan(quyidagi 1-rasmda ko‘rsatilgan). 

---

- 136 - 
Volume 1 Issue 05, May 2021
ISSN 218